Shaftesbury, özellikle ahlaki duyarlılık ve erdem üzerinde durmuştur. Onun ahlak görüşleri, hem kendini sevme hem de başkalarını sevmenin birbirine özdeş olduğu fikriyle şekillenmiştir.
Ahlakı doğal bir eğilim olarak görmüş ve insanın doğasının, bireyin hem kendi iyiliğini hem de toplumsal iyiliği gözettiğini savunmuştur.
1. Doğal eğilimler, ortak iyiliğe (biz) yönelir: Shaftesbury'ye göre insanlar doğaları gereği ortak iyiliği arzulayan varlıklardır. İnsan doğası, hem bireysel hem de toplumsal uyumu hedefleyen bir denge kurmaya yatkındır. İnsanın içsel eğilimleri, erdemli olma ve başkalarının iyiliğini gözetme ile bağlantılıdır.
2. Ben (ego) ile ilgili eğilimler birinin özel iyiliğine yönelir: Shaftesbury, bireyin kendi çıkarına yönelik eğilimlerinin de doğal olduğunu kabul eder. Ancak bu eğilimlerin, insanın doğal yapısının bir parçası olarak dengelenmesi gerektiğine inanır. Yani kişi, sadece kendini sevme eğiliminde olabilir, fakat bu sevgi doğa gereği başkalarının iyiliğini de kapsar.
3. Doğal olmayan eğilimler ise her ikisine de yönelmez: Doğal olmayan eğilimler, ne bireyin ne de toplumun iyiliğine katkıda bulunur. Bunlar, doğaya aykırı, aşırı bencil ya da toplumsal dengeyi bozan davranışlar olabilir. Shaftesbury, doğal olmayan eğilimlerin, insanın ahlaki düzeni bozduğunu savunur.
Shaftesbury'nin düşüncesinde ahlak, doğa ile uyumlu olmakla ilgilidir. İnsan, hem kendini hem de başkalarını sevme yetisine sahiptir ve bu yeti ahlaki yaşamın temelini oluşturur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder