Bu sistem özellikleri, çeşitli disiplinlerde kullanılan sistem teorisi ve dinamiklerine dair genel kavramları ve özellikleri yansıtıyor. İşte bazıları hakkında kısa açıklamalar:
1. Hedef-Modüler-Entegrasyon: Bir sistemin belirli hedeflere yönelik olarak tasarlanması, modüler bileşenlerin entegrasyonu ile sağlanır. Modüler yapı, farklı parçaların bir araya gelerek daha büyük bir sistemi oluşturduğu anlamına gelir.
2. Yapı-Süreç-İçerik: Sistemler hem yapı (fiziksel ya da organizasyonel), süreç (işleyiş mekanizmaları), hem de içerik (sistemin içindeki öğeler ve bilgi) açısından incelenir.
3. Basit-Karmaşık-Düzenli-Düzensiz: Sistemler basit ya da karmaşık olabilir. Düzenli sistemler öngörülebilir ve stabil iken, düzensiz sistemler daha kaotiktir ve öngörülemez davranışlar sergiler.
4. Doğal-Düzenleyici Sistem İlişkisi: Doğal sistemler, kendiliğinden var olan ve işleyen sistemlerdir. Düzenleyici sistemler ise dışarıdan müdahale ile kontrol edilen sistemlerdir.
5. Eşikler: Sistemler belirli eşikler üzerinden çalışır. Bu eşikler aşıldığında sistemin işleyişi değişebilir.
6. Açık-Kapalı Sistemler: Açık sistemler çevreleriyle sürekli etkileşim halindedir. Kapalı sistemler ise çevresinden bağımsızdır, dışarıya kapalıdır.
7. Sınırlar: Sistemlerin sınırları, sistemin neyin içinde ve dışında olduğunu belirler.
8. Girdi-İşlem-Çıktı Kanalları: Sistemler girdileri alır, işlemden geçirir ve çıktı üretir. Bu döngü sürekli devam eder.
9. Düzensizlik-Denge Arayışı: Düzensizlik, sistemlerdeki belirsizlik veya karmaşıklığı ifade eder. Sistemler genellikle denge arayışında olur.
10. Güçlüden Yana Çalışır: Sistemlerin dinamikleri genellikle en güçlü parçaların etkisi altında çalışır.
11. Kaldığı Yerden Devam Etme: Sistemlerin bazen kaldıkları yerden devam etme yetisi vardır, özellikle aksaklıklar sonrasında.
12. Dikey-Yatay Organizasyon: Dikey sistemler hiyerarşik yapılarla organize olurken, yatay sistemler daha çok işbirliğine dayalı ve eşit dağılımlıdır.
13. Paralel-Seri Bağlı: Sistemler, bileşenlerin paralel veya seri şekilde bağlandığı yapılar oluşturabilir.
14. Çarpan-Toplam Etkisi: Çarpan etkisi, bir faktörün sistemde beklenenden daha büyük bir etki yaratmasıdır. Toplam etki ise bileşenlerin etkisinin basit toplamı olarak görülür.
15. Dijital-Analog: Dijital sistemler ayrık verilerle çalışırken, analog sistemler sürekli veri akışıyla çalışır.
16. En Zayıf-En Güçlü Parça: Bir sistem, en zayıf parçası kadar güçlü olabilir. Ancak bazen en güçlü parça tüm sistemi domine edebilir.
17. Geri Dönüşlü-Dönüşsüz: Bazı sistemler, geri bildirim döngüleriyle çalışırken, bazıları dönüşü olmayan süreçler içerir.
18. Döngüsel-Lineer İlişki: Döngüsel sistemler tekrarlayan süreçler içerir, lineer sistemler ise tek yönlü ilerler.
19. Sistemler Boşluk Kabul Etmezler: Sistemler boşluk bırakmadan, bütünsel bir yapıyla çalışmalıdır.
20. Gecikme: Bir sistemdeki etkiler, girdiden sonra bir süre gecikmeyle ortaya çıkabilir.
21. Yan Etki: Sistemlerde bir değişiklik yapıldığında istenmeyen veya beklenmeyen etkiler ortaya çıkabilir.
22. Ekoloji: Sistemlerin birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkisini ifade eder. Sistemler ekolojik denge içerisinde hareket eder.
Bu sistem özellikleri, karmaşık sistemlerin işleyişini anlamaya ve modellemeye yönelik temel ilkeler sunar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder