Kistik fibrozis (CF), hastaların organlarında yoğun mukus birikimine yol açarak nefes almayı zorlaştırır ve ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. 1989'da hastalığa yol açan genetik mutasyonun keşfi, hastaların yaşam beklentisini artırmıştır. CF vakalarının çoğu, CFTR genindeki F508del adı verilen üç baz çiftli bir mutasyondan kaynaklanır ve bu, vücutta iyon kanallarının işlevini bozar.
Gen terapileri, CF gibi hastalıklar için uzun vadeli çözümler sunar. Ancak CRISPR-Cas9 gibi gen düzenleme teknikleri F508del mutasyonunu düzeltmede yetersiz kalmıştır. Nature Biomedical Engineering'de yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar prime editing adlı optimize edilmiş bir gen düzenleme teknolojisini kullanarak CF'li hastalardan alınan akciğer hücrelerindeki mutasyonu düzeltmiştir. Bu yöntem, güçlü bir CF ilaç kombinasyonuna benzer şekilde işlevi geri kazandırmıştır.
MIT ve Harvard Broad Enstitüsü'nden genetikçi David Liu, prime editing'in, CRISPR'den farklı olarak DNA’yı daha hassas ve kontrollü düzenlediğini belirtmiştir. Liu'nun ekibi, 2019'da CFTR mutasyonunu düzeltmeyi denemiş ancak sınırlı başarı elde etmiştir. Son beş yılda prime editing'e yapılan iyileştirmelerle, Liu'nun ekibi F508del mutasyonunu düzeltme çalışmalarını tekrar denemiştir. Yeni teknik, hücrelerdeki onarım mekanizmalarının düzenlemeyi geri almasını engellemek için "sessiz mutasyonlar" eklemeyi de içeren altı ana geliştirmeden yararlanmıştır.
Yapılan bu geliştirmelerle, F508del mutasyonu taşıyan insan epitel hücrelerinin %58'inde mutasyon düzeltilmiştir. CF’li hastalardan alınan hava yolu hücrelerinde test edildiğinde ise iyon kanal işlevinin, Trikafta adlı mevcut tedaviyle benzer düzeyde geri kazandırıldığı görülmüştür.
Liu, bu yöntemin potansiyeline dair umutlu olsa da, laboratuvar ortamında elde edilen sonuçların gerçek hastalarda nasıl uygulanacağının belirleyici olacağını vurgulamıştır.
https://www.the-scientist.com/a-gene-editing-system-corrects-cystic-fibrosis-mutation-72106
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder