İletişim modelindeki filtreler nelerdir?
İletişim Modelindeki Filtreler ve Anlam Üzerindeki Etkileri
İletişim yalnızca bilgi alışverişi değildir; aynı zamanda algıların, yorumların ve anlamlandırmaların da bir sürecidir. Bu süreçte bireyler, çevrelerinden gelen mesajları kendi iç dünyalarında işlerken çeşitli filtrelerden geçirirler. Bu filtreler mesajın algılanışını, yorumlanışını ve nihayetinde iletilen anlamı etkiler. Başlıca filtreler fiziksel, kültürel ve bireysel (kendi kendine uygulanan) olmak üzere üç ana gruba ayrılabilir.
1. Fiziksel Filtreler
Fiziksel filtreler, duyusal sınırlılıklarımızdan kaynaklanır. Görme, işitme, dokunma gibi temel duyularımız belirli bir kapasiteye sahiptir. Örneğin çok düşük frekanstaki bir sesi duyamayız veya çok uzak bir nesneyi göremeyiz. Benzer şekilde, çok kısa sürede gerçekleşen bir olayı algılayamayabiliriz. Bu sınırlamalar, gelen mesajın tam olarak alınamamasına neden olabilir.
Örnek: Gürültülü bir ortamda karşımızdaki kişinin söylediklerini net olarak duyamadığımızda, mesajın sadece bir kısmını algılarız ve eksik parçaları tahminlerle tamamlarız. Bu tahminler ise çoğunlukla önyargılara veya alışkanlıklara dayanır.
2. Kültürel Filtreler
Kültürel filtreler, bireyin içinde bulunduğu toplumun normları, değerleri ve kabulleri doğrultusunda şekillenir. Bu filtreler, bir mesajın nasıl algılanacağını ve ne şekilde yorumlanacağını etkiler. Farklı kültürel arka planlara sahip bireyler, aynı mesajı çok farklı şekillerde anlayabilir.
Kültürel filtrelerin etkileri şunlardır:
- Silme: Kültürle uyumlu olmayan bilgi bilinçli ya da bilinçsiz olarak göz ardı edilebilir.
- Çarpıtma: Bilgi, kişinin kültürel inançlarına uydurularak değiştirilir.
- Genelleme: Tek bir deneyimden yola çıkarak, benzer tüm durumlara aynı anlam yüklenir.
Örnek: Bir toplumda doğrudan konuşmak dürüstlük olarak algılanırken, başka bir toplumda kabalık olarak yorumlanabilir. Aynı mesaj, farklı kültürel filtrelerle çok farklı anlamlara bürünebilir.
3. Kendi Kendine Uygulanan (Bireysel) Filtreler
Bu filtreler bireyin kişisel yaşam deneyimlerine, yetiştirilme tarzına, psikolojik durumuna ve benlik algısına dayanır. Zaman içinde gelişir ve çoğu zaman farkında olunmaksızın işlev gösterir. Birey, daha önce yaşadığı olaylara göre yeni bilgileri yorumlar, bazılarını reddeder ya da olduğundan farklı algılar.
Örnek: Geçmişte eleştirilmekten incinmiş bir birey, tarafsız bir yorumu bile saldırı olarak algılayabilir. Bu tür filtreler genellikle kişinin özgüveni, kendilik değeri ve benlik algısıyla yakından ilişkilidir.
Filtrelerin İletişim Üzerindeki Genel Etkileri
- Anlam Kayması: Kaynak tarafından gönderilen mesaj, alıcının filtreleri nedeniyle başka bir anlama bürünebilir.
- Çatışma: Farklı filtrelerle yorumlanan mesajlar, bireyler arasında yanlış anlaşılmalara ve iletişim kazalarına neden olabilir.
- Empati Eksikliği: Filtrelerinin farkında olmayan bireyler, karşısındakinin algısını göz ardı edebilir.
Filtreleri Aşmak Mümkün mü?
Tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmasa da, bu filtrelerin farkında olmak iletişimde daha açık ve empatik olmamızı sağlar. İşte bazı yöntemler:
- Farkındalık: Kendi filtrelerimizin bilincinde olmak.
- Empati: Karşımızdakinin bakış açısını anlamaya çalışmak.
- Açık Uçlu Sorular: Karşımızdakinin ne demek istediğini daha iyi kavramak.
- Geri Bildirim: Anlaşılanın doğruluğunu teyit etmek.
Sonuç olarak, iletişim, yalnızca kelimelerle değil, algılarla da şekillenen çok katmanlı bir süreçtir. Fiziksel, kültürel ve bireysel filtreler, bu sürecin temel belirleyicileridir. Bu filtrelerin farkında olmak, hem kişisel hem de toplumsal düzeyde daha sağlıklı iletişim kurmanın anahtarıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder