1. Kabilesel Putlar (Idola Tribus): Bu, tüm insanlığın doğasından kaynaklanan yanılgılardır. İnsan zihni, doğayı kendi öznel algılarına göre şekillendirmeye eğilimlidir. Örneğin, insanlar olaylar arasında aslında var olmayan bağlantılar kurabilir ya da kendi deneyimlerinden yola çıkarak evrensel yargılara varabilirler.
2. Mağara Putları (Idola Specus): Bireylerin kendi kişisel deneyimlerinden, eğitimlerinden ve sosyal çevrelerinden kaynaklanan hatalı düşünce kalıplarını ifade eder. Her birey kendi "mağarasının" içinde yaşar ve bu kişisel mağara, dünyayı algılama biçimini bozar.
3. Çarşı Putları (Idola Fori): Dilin yanlış kullanımı ve sözcüklerin anlamlarının belirsizliği nedeniyle oluşan yanılgılardır. İnsanlar, kavramları doğru tanımlamadan ya da sözcükleri yanlış kullanarak yanlış anlamalara kapılabilirler. Bacon, insanların dilden kaynaklanan bu karışıklıkların etkisi altında kaldığını vurgular.
4. Tiyatro Putları (Idola Theatri): Filozofların, teorisyenlerin ya da bilimsel sistemlerin dogmatik ve hatalı görüşlerinden kaynaklanan yanılsamalardır. Bacon, geçmişte kabul edilen dogmatik sistemlerin insan zihnini yanlış yöne çektiğini savunur. Bu yanlış sistemler, bir tiyatro sahnesinde sergilenen oyunlar gibi insanları etkileyebilir.
Bacon, bu "putlar"ın bilimsel düşünce ve araştırmayı engellediğini ve doğru bilgiye ulaşmak için bu hatalardan kurtulmak gerektiğini savunmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder