1. Kapsayıcı ve Dışlayıcı Kurumlar:
Kapsayıcı kurumlar: Bu tür kurumlar, geniş bir kesimin ekonomik faaliyetlere katılmasını teşvik eder ve kişisel mülkiyet hakkını korur. Hukukun üstünlüğü, ekonomik fırsatların eşit dağılımı ve demokratik bir yönetim yapısı bu kapsayıcı kurumların temel özelliklerindendir. Kapsayıcı kurumlara sahip ülkeler, sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlar.
Dışlayıcı kurumlar: Gücü ve kaynakları küçük bir elit grubun elinde tutan, geniş toplum kesimlerini ekonomik ve politik süreçlerden dışlayan kurumlardır. Dışlayıcı kurumlar, kısa vadede ekonomik kazanç sağlasa bile uzun vadede istikrarsızlık, durgunluk ve fakirlik yaratır.
2. Siyasi Gücün Dağılımı:
Kitapta, siyasi gücün kapsayıcı olması gerektiği vurgulanır. Eğer bir ülkenin politik sistemi dışlayıcıysa, yani bir grup elit gücü ve ekonomik kaynakları tekelleştiriyorsa, bu durum toplumun geneli için ekonomik fırsatları kısıtlar. Siyasi gücün geniş tabanlı ve kapsayıcı olduğu ülkelerde ise ekonomik büyüme için gerekli olan yenilik ve yaratıcılık teşvik edilir.
3. Kurumların Önemi:
Ekonomik başarının arkasındaki temel etkenin doğal kaynaklar, coğrafi avantajlar veya kültür gibi faktörler olmadığını, daha çok kurumların yapısına dayandığını savunurlar. Yani, iyi tasarlanmış kurumlar ekonomik kalkınmayı tetiklerken, kötü tasarlanmış ve dışlayıcı kurumlar fakirliği ve yoksulluğu derinleştirir. Kurumların tarihi, bir ülkenin gelişim seyrini belirler.
4. Kritik Eşikler ve Dönüm Noktaları:
Tarihte kritik dönemeçler (Acemoğlu ve Robinson'un "kritik junctures" dediği olaylar) belirli ülkelerin gelişimini etkilemiştir. Örneğin, sanayi devrimi gibi büyük değişimler bazı ülkelerde kapsayıcı kurumların gelişmesine olanak tanımışken, dışlayıcı kurumlara sahip ülkeler bu fırsatları kaçırmış veya yanlış yönlendirmiştir. Tarihsel olaylar, ülkelerin hangi yöne gideceğini belirleyen kritik anlar yaratır.
5. Elitler ve Güç Mücadelesi:
Kitap, dışlayıcı kurumları elinde tutan elitlerin genellikle bu gücü korumak için her türlü yeniliğe ve değişime karşı direndiğini savunur. Çünkü yenilikler ve değişimler, elitlerin çıkarlarına ters düşebilir. Bu, toplumun genel refahını olumsuz etkiler, çünkü ekonomik ve teknolojik ilerlemeler durdurulmuş olur.
6. Başarısızlık Döngüsü:
Dışlayıcı kurumlar, fakirliği ve eşitsizliği artırır. Bu durum, siyasi ve ekonomik gücün bir avuç elitin elinde toplanmasına neden olur, böylece bir kısır döngü oluşur. Bu döngü, ülkelerin yoksulluğunu kalıcı hale getirir ve onları "başarısız devlet" olmaya sürükler. Kapsayıcı kurumlara sahip olmayan ülkeler, sürekli olarak geriye düşme eğilimindedir.
7. Örnekler:
Kitapta, dünya genelinde birçok ülkenin tarihinden örnekler verilir. Kuzey ve Güney Kore örneği, benzer bir kültürel ve coğrafi yapıya sahip iki ülkenin farklı politik ve ekonomik kurumlara sahip olmalarının ekonomik başarılarını nasıl etkilediğine dair önemli bir karşılaştırmadır. Ayrıca, ABD, İngiltere, Latin Amerika, Orta Doğu ve Afrika'dan da birçok örnekle bu teoriler desteklenir.
Sonuç:
Acemoğlu ve Robinson, zenginlik ve fakirliğin asıl sebebinin doğal kaynaklar ya da kültürden ziyade kurumlar olduğunu iddia eder. Güçlü, kapsayıcı kurumlar sürdürülebilir ekonomik büyümenin anahtarıdır. Eğer bir ülke dışlayıcı kurumlar tarafından yönetiliyorsa, o ülkenin ekonomik başarısızlıkla karşılaşma ihtimali daha yüksektir.
Why Nations Fail, gelişmişlik ve yoksulluk arasındaki farkları anlamak için kurumsal yapıları analiz eden bir eser olarak büyük bir etkiye sahiptir ve ülkelerin kalkınma politikalarına dair güçlü bir teori sunar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder