Kadınlarda Otoimmün Hastalıkların Daha Sık Görülme Nedeni Araştırıldı
Stanford Medicine öncülüğünde yapılan bir araştırma, kadınların otoimmün hastalıklara neden daha yatkın olduğunu açıkladı: Kadın hücrelerindeki bir X kromozomu, vücudun kendi dokularına karşı antikor üreten moleküller oluşturabiliyor.
X Kromozomları ve Otoimmünite
Kadınlarda her hücrede, iki X kromozomundan biri devre dışı bırakılır. Ancak bu süreç, bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanabilecek moleküler yapılar oluşturabilir ve bu da antikor üretimini tetikleyebilir.
ABD'de yaklaşık 24-50 milyon kişi otoimmün hastalıklardan muzdarip ve bunların %80’i kadın. Lupus, Sjögren sendromu, romatoid artrit gibi hastalıklar kadınlarda erkeklere kıyasla çok daha yaygın.
Stanford Medicine araştırmacıları, bu dengesizliği kadın ve erkek arasındaki en temel biyolojik fark olan X kromozomlarına bağladı.
X Kromozomunun Sessizleştirilmesi
Kadınlarda iki X kromozomu bulunurken erkeklerde yalnızca bir X ve bir Y kromozomu vardır. X kromozomu, yüzlerce aktif gen içerirken, Y kromozomu çok az gene sahiptir. Bu nedenle kadın hücrelerinde bir X kromozomunun devre dışı bırakılması gerekir. Bu sürece “X kromozomunun inaktivasyonu” denir ve bu işlem, embriyo gelişimi sırasında başlar.
Bu inaktivasyon, Xist adlı bir RNA molekülü sayesinde gerçekleşir. Xist, bir X kromozomunu kaplayarak onun genlerini susturur. Ancak bu süreç, bağışıklık sistemi tarafından tanınabilecek kompleks moleküler yapılar oluşturabilir.
Araştırma Bulguları
Araştırma, bu moleküler komplekslerin otoimmüniteyi tetikleyebileceğini ortaya koydu. Erkek farelere Xist geninin eklenmesiyle yapılan deneylerde, otoimmünite belirtilerinin bu farelerde arttığı gözlemlendi. Ancak, Xist’in aktifleşmesi tek başına otoimmün hastalığa neden olmadı; bir stres faktörünün varlığı da gerekti.
Ayrıca, otoimmün hastalığı olan 100 hastanın kan örneklerinde, Xist ile ilişkili komplekslere karşı antikorların varlığı tespit edildi. Bu antikorların bazıları belirli hastalıklara özgüydü, bu da otoimmün hastalıkları erken teşhis etmede kullanılabilecek potansiyel bir biyobelirteç olabileceğini gösterdi.
Sonuç
Kadınların otoimmün hastalıklara daha yatkın olmasının temel nedeni, X kromozomu inaktivasyonu sırasında oluşan moleküler komplekslerdir. Bu çalışma, otoimmün hastalıkları önceden tespit etmeye yönelik yeni testlerin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.
Araştırma, Johns Hopkins Üniversitesi, Stockholm KTH Kraliyet Teknoloji Enstitüsü ve Zürih İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nün katkılarıyla gerçekleştirilmiş ve çeşitli kuruluşlar tarafından finanse edilmiştir.
https://med.stanford.edu/news/all-news/2024/02/women-autoimmune.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder