Şema Terapi: Klinikisyenin Rehberi kitabı, Joan M. Farrell, Neele Reiss ve Ida A. Shaw

"Şema Terapi: Klinikisyenin Rehberi" kitabı, Joan M. Farrell, Neele Reiss ve Ida A. Shaw tarafından yazılmış ve şema terapinin temellerini, klinik uygulamalarını ve tedavi süreçlerini kapsamlı bir şekilde ele alan bir rehberdir. Kitap, şema terapiyi hem teorik hem de pratik yönleriyle anlamak isteyen terapistler için değerli bir kaynaktır. İşte kitabın geniş özeti:

1. Şema Terapinin Temelleri

• Şema Nedir?
  Şema, bireyin çocukluk ve ergenlik döneminde yaşadığı deneyimlere dayanan, yaşam boyu süren zihinsel ve duygusal yapılar olarak tanımlanır.
  Örneğin, terk edilme, başarısızlık, kusurluluk gibi şemalar bireyin algılarını ve davranışlarını şekillendirir.

• Şema Alanları ve Şema Modları:

  • Şema terapide, 18 temel şema ve bu şemaların aktif hale geldiği "modlar" tanımlanır.
  • Şema modları, bireyin stres altındayken sergilediği duygusal tepkiler ve başa çıkma stratejileridir (örneğin, "Kırılgan Çocuk", "Cezalandırıcı Ebeveyn" modları).

2. Şema Terapinin Teorik Çerçevesi

• Şema terapi, bilişsel-davranışçı terapi, bağlanma teorisi, psikodinamik yaklaşımlar ve duygusal odaklı terapi gibi ekollerin unsurlarını birleştirir.
• Amaç, bireyin uyumsuz şemalarını ve modlarını fark etmesini sağlamak ve bunları daha sağlıklı başa çıkma yollarıyla değiştirmektir.

3. Şema Terapinin Klinik Uygulamaları

• Değerlendirme Süreci:
  Terapiye başlarken, bireyin şemaları, modları ve geçmiş travmatik deneyimleri değerlendirilir.
  Bunun için Şema Terapi Envanteri gibi araçlar kullanılır.

• Terapötik İlişki:
  Terapötik ilişki, şema terapide merkezi bir role sahiptir. Terapist, bireyin "yeniden ebeveyni" olarak empati, kabul ve destek sunar.

• Teknikler:

  • Bilişsel Teknikler: Şemaların ve modların altında yatan inançlar sorgulanır ve yeniden yapılandırılır.
  • Duygusal Teknikler: Hayali yeniden canlandırma (imagery rescripting) ile travmatik anılar yeniden işlenir.
  • Davranışsal Teknikler: Sağlıklı davranışlar geliştirilir ve uyumsuz başa çıkma stratejileri değiştirilir.

4. Şema Modları ile Çalışma

• Çocuk Modları: "Kırılgan Çocuk", "Öfkeli Çocuk" gibi modlar ele alınır ve bu modların ihtiyaçları terapide karşılanır.
• Ebeveyn Modları: "Cezalandırıcı Ebeveyn", "Talepkar Ebeveyn" gibi modların birey üzerindeki etkileri zayıflatılır.
• Sağlıklı Yetişkin Modu: Terapinin nihai hedefi, bireyin sağlıklı yetişkin modunu güçlendirerek diğer modları dengede tutmasını sağlamaktır.

5. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar

• Dirençli şemalar ve modlarla baş etme yolları.
• Terapötik ilişkiyi güçlendirme ve terapideki kopmaları onarma.
• Uzun süreli terapi gerektiren durumlar.

6. Grup Şema Terapisi

Kitap, grup şema terapisine de yer verir. Grup terapisi, bireylerin benzer şemaları olan kişilerle duygusal paylaşımda bulunmasını sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

7. Örnek Vakalar ve Çalışma Planları

• Kitap, çeşitli şemalar ve modlarla ilgili örnek vakalar sunarak teoriyi pratikle birleştirir.
• Terapistler için haftalık oturum planları ve teknik rehberler içerir.

8. Hedef Kitlesi

• Şema terapiyi öğrenmek isteyen yeni terapistler.
• Şema terapi uygulamalarını derinleştirmek isteyen deneyimli terapistler.
• Özellikle kişilik bozuklukları (örneğin, borderline ve narsisistik kişilik bozukluğu) ile çalışan terapistler.

Sonuç:

Kitap, hem teorik hem de pratik açıdan kapsamlı bir rehber sunarak terapistlere, şema terapiyi etkili bir şekilde uygulamaları için gerekli araçları sağlar. Terapi sürecinde bireyin geçmişten gelen yaralarını iyileştirmesine ve daha sağlıklı bir yaşam sürmesine rehberlik eder.