Büyük Öteki ve Dil Üzerinden Bireye Etkisi

"Söz dizisinin özne dışında var olan bir şey olarak ifade ettiği yapı, özneye kendi biçimini dayatır; bu, öznenin isteğine bağlı değildir.

Burada, öznenin dilsel biçimi masum bir şekilde algılamasını görüyoruz.

Ancak bu ifadeden ve algıdan öte, başka bir şey meydana gelir. Bu, dil deneyimine dayalıdır – yani, öznenin 'Büyük Öteki'ni olduğu haliyle kavrayışı."

Jacques Lacan, Seminer VI: Arzu ve Yorumu, s. 14

Jacques Lacan’ın bu ifadesi, onun psikanaliz teorisinde merkezi bir yer tutan “Büyük Öteki” ve özne arasındaki ilişkiyi anlamamıza yardımcı olur. Metni üç ana başlıkta inceleyerek açıklayabiliriz:

1. Söz Dizisinin Özneye Dayatması

• Anlamı: Lacan, dilin, öznenin dışında var olan bir yapı olduğunu ve bu yapının öznenin kendisini şekillendirdiğini belirtir. Yani, birey, dilin içine doğar ve dil, onun dünyayı algılama, anlamlandırma ve kendini ifade etme biçimini belirler. Bu, öznenin iradesine veya isteğine bağlı değildir.
• Açıklama: Özne, dilsel bir sistemin parçası olduğunda, bu sistemin kuralları ve yapıları tarafından yönlendirilir. Örneğin, bir çocuk dil öğrenirken yalnızca kelimeleri öğrenmez; aynı zamanda dilin içerdiği toplumsal normlar, değerler ve anlamlarla şekillenir. Bu süreç, öznenin kendi kimliğini oluşturmasını etkiler.

2. Masum Algı: Dilsel Biçimin Algılanması

• Anlamı: Lacan, burada öznenin dilsel biçimi "masum" bir şekilde algılamasından bahseder. Bu, dilin birey tarafından sadece iletişim aracı olarak görülmesi anlamına gelir. Özne, dilin kendisine dayattığı kuralların farkında olmayabilir.
• Açıklama: Masum algı, dilin özneye ne kadar güçlü bir şekilde hükmettiğini fark etmeden, dilin basit bir araç olduğunu sanmakla ilgilidir. Ancak Lacan, dilin bu kadar basit bir yapı olmadığını ve öznenin üzerinde derin bir etkisi olduğunu savunur.

3. Büyük Öteki ve Özne Arasındaki İlişki

• Anlamı: Lacan’a göre, dilin ötesinde, öznenin “Büyük Öteki” olarak adlandırdığı daha geniş bir yapı vardır. Büyük Öteki, toplumsal düzenin, kültürel normların ve dilin temsilcisidir. Özne, kendi kimliğini ve arzularını bu Büyük Öteki üzerinden anlamlandırır.
• Açıklama: Büyük Öteki, öznenin dışındaki bir düzeni ifade eder ve özne bu düzene göre kendini tanımlar. Özne, sadece dilin kurallarına göre değil, aynı zamanda bu kuralların dayandığı toplumsal ve kültürel yapıların etkisiyle şekillenir. Özne, dil aracılığıyla Büyük Öteki’ni tanır ve onun bir parçası olur.

Sonuç:

Lacan’ın bu ifadesi, dilin ve Büyük Öteki’nin özne üzerindeki kaçınılmaz etkisini vurgular. Özne, kendi bilinci dışında bir dilsel ve toplumsal yapı içinde var olur. Bu yapı, öznenin dünyayı algılama, düşünme ve kendini ifade etme biçimini belirler. Dolayısıyla, birey, Büyük Öteki'nin kurduğu anlam sistemi içinde var olur ve bu sistem onun kimliğini şekillendirir.