Hristiyanlık Öncesi Noel ile Bağlantılı Olaylar, Takvimler ve Gelenekler
Noel (Christmas), Hristiyanlık öncesi birçok kültürel, dini ve takvimsel gelenekle bağlantılıdır. Bu gelenekler genellikle yılın en uzun gecesi olan kış dönencesi (21-22 Aralık civarı) etrafında şekillenmiştir. İşte bu geleneklerden öne çıkanlar:
1. Kış Dönencesi (Winter Solstice)
- Kış dönencesi, güneşin yeniden "doğuşu" olarak kutlanırdı çünkü bu tarihten itibaren günler uzamaya başlar.
- Bu, doğanın yenilenmesi ve karanlık günlerin son bulması anlamına gelirdi.
- Noel kutlamaları, bu "ışığın yeniden doğuşu" fikrinden etkilenmiştir.
2. Şab-i Yelda (Yelda Gecesi)
- İran kültürüne ait Şab-i Yelda, yılın en uzun gecesi olarak kutlanır. "Yelda" kelimesi, Süryanice kökenli olup "doğum" anlamına gelir.
- Bu gece, güneşin ve ışığın karanlığa karşı zaferiyle ilişkilendirilir ve Mitras kültüyle bağlantılıdır.
- Kutlama sırasında aileler bir araya gelir, nar ve karpuz gibi yiyecekler tüketilir ve eski şiirler okunur.
- Şab-i Yelda’nın, Noel’in ışık ve topluluk ruhu üzerindeki etkilerinden biri olduğu düşünülmektedir.
3. Romalılar: Saturnalia Festivali
- Saturnalia, Roma'da 17-23 Aralık tarihleri arasında bolluk ve bereket tanrısı Saturn onuruna yapılan bir festivaldi.
- Festival boyunca hediyeler verilir, ziyafetler düzenlenir ve toplumsal hiyerarşi tersine çevrilirdi.
- Hediyeleşme, kutlama ve birlikte olma ruhu, modern Noel'e ilham vermiştir.
4. Pers ve Roma Mitraizm Kültü: Mithras'ın Doğumu
- Antik Roma ve Pers inancında Mithras, güneş tanrısı ve ışığın temsilcisiydi.
- Mithras'ın doğum günü, 25 Aralık olarak kutlanırdı. Bu tarih, güneşin yeniden doğuşunu simgeler.
- Mithraizm, Hristiyanlık öncesi Roma İmparatorluğu'nda oldukça popülerdi ve bu gelenek Noel'in sembolizmini etkilemiştir.
5. Nardugan (Türk ve Altay Gelenekleri)
- Nardugan, Türklerin eski kış dönencesi kutlamasıdır. Kelime anlamı olarak "Nar" (güneş) ve "Tugan" (doğan) birleşerek "Doğan Güneş" anlamına gelir.
- Bu kutlama, günlerin uzamasını ve güneşin yeniden doğuşunu temsil eder.
- Ağaç süsleme geleneği, Nardugan’da da görülür. Türkler, ağaçlara kurdeleler bağlayarak dilek dilerlerdi.
- Nardugan, özellikle ağaç süsleme ve güneşi onurlandırma ritüelleriyle modern Noel'in kökenlerine ışık tutmaktadır.
6. Nordik ve Germen Gelenekleri: Yule
- Kuzey Avrupa’da kış dönencesinde Yule adı verilen bir festival düzenlenirdi.
- Festivalde "Yule kütüğü" yakılır, ziyafetler verilir ve doğanın döngüsü kutlanırdı.
- Noel ağacı süsleme ve mum yakma geleneklerinin kökeni bu festivale dayanır.
7. Kelt ve Druid Gelenekleri
- Keltler ve Druidler, kış dönencesinde güneşi ve yaşamın sürekliliğini temsil eden sembollerle ritüeller düzenlerdi.
- Ökseotu (mistletoe) ve çam ağacı, bu dönem için kutsaldı ve doğanın sonsuzluğunu simgeliyordu.
8. Zerdüştlük ve Ateş Kültü
- Zerdüştlükte, ışığın karanlığa galip gelmesini temsil eden festivaller vardı.
- Ateş ve ışık sembolleri, Noel’deki mum yakma ve süslemelerde yankı bulur.
9. Diğer Takvimsel Bağlantılar
- Antik takvimlerde, 25 Aralık genellikle kış dönencesinin bitişi ve yeni güneş yılının başlangıcı olarak kabul edilirdi.
- Hristiyanlık, bu tarihleri İsa'nın doğumu olarak yeniden tanımlamış ve dini takvimine entegre etmiştir.
Bu gelenekler, Noel’in tarihsel ve kültürel arka planını şekillendirmiştir.
Noel, aslında farklı medeniyetlerin ışık, yenilenme ve umut temalarını bir araya getiren bir bayramdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder