Marilyn vos Savant: Dünyanın En Yüksek IQ’lu Kadını ve “Parade” Dergisinin Efsane Köşe Yazarı

Marilyn vos Savant: Dünyanın En Yüksek IQ’lu Kadını ve “Parade” Dergisinin Efsane Köşe Yazarı

Marilyn vos Savant (doğum adı Marilyn Mach), 11 Ağustos 1946’da St. Louis, Missouri, ABD’de doğmuş Amerikalı yazar, köşe yazarı ve kamu entelektüelidir. 1986-1989 yılları arasında Guinness Rekorlar Kitabı’na “Dünykadaki En Yüksek IQ’ya Sahip İnsan” olarak girmiş, bu unvanıyla dünya çapında ünlenmiştir.

IQ Skoru ve Guinness Rekorları

• 7 yaşında Stanford–Binet testine girmiş ve 228 puan aldığı söylenmiştir (bazı kaynaklar 227+ der).
• 10 yaşında tekrar test edildiğinde yetişkinler için tasarlanmış testte 22 yaş 10 aylık zihinde eşdeğeri çıkmış, bu da IQ’sunun yaklaşık 228 civarında olduğunu göstermiştir.
• Bu skor, o dönemde bilinen en yüksek IQ olarak kabul edildi ve 1986’da Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi.
• 1989’da Guinness, “En Yüksek IQ” kategorisini tamamen kaldırdı çünkü IQ testlerinin farklı versiyonları arasında karşılaştırma yapmanın bilimsel olarak sorunlu olduğunu ve bu tür rekorların insanları yanlış yönlendirdiğini belirtti. Marilyn bu karara destek verdi ve kategorinin kaldırılmasından memnun olduğunu açıkladı.

Aile Kökeni ve Adı

• “Vos Savant” soyadı, annesinin kızlık soyadıdır (Fransızca “bilge” anlamına gelen savant kelimesinden türemiştir).
• Dedesi, ünlü Avusturyalı filozof ve fizikçi Ernst Mach’ın (Mach sayısı onun adınadır) yakın akrabasıdır. Marilyn bu akrabalık bağını sık sık vurgular.

Eğitim ve Kariyer Başlangıcı

• Washington University in St. Louis’de felsefe okumaya başladı ancak iki yıl sonra ailesinin işine (vos Savant Enterprises) yardım etmek için okulu bıraktı.
• Bir süre aile şirketinde finans ve emlak işleriyle uğraştı, yatırım danışmanlığı yaptı.
• Yazmaya olan ilgisi hiç bitmedi; dergilere makaleler göndermeye başladı.

“Ask Marilyn” Köşesi (1986–günümüz)

• 1986’da Parade dergisi (ABD’nin en yüksek tirajlı pazar eki) Marilyn’i “dünyanın en zeki insanı” olarak tanıtan bir köşe açtı: Ask Marilyn.
• Köşe, okuyucuların her türlü sorusunu (matematik, mantık, bilim, günlük yaşam) Marilyn’e gönderdiği ve onun cevapladığı bir platform haline geldi.
• Hâlâ devam ediyor (2025 itibarıyla 39. yılındadır) ve ABD’de milyonlarca kişi tarafından okunuyor.

Monty Hall Problemi ve Tartışmanın Zirvesi (1990-1991)

Marilyn’in kariyerinin dönüm noktası, 9 Eylül 1990’da Parade’de yayımlanan Monty Hall problemi sorusudur:

“3 kapı var, birinin arkasında araba, diğer ikisinin arkasında keçi var. 1. kapıyı seçtiniz. Sunucu (her zaman keçi olan bir kapıyı açar) 3. kapıyı açıp keçiyi gösteriyor. 2. kapıya geçmeli misiniz?”

Marilyn’in cevabı: “Evet, geçmelisiniz. Kalma ihtimali 1/3, geçme ihtimali 2/3.”

Bu cevap, ABD’de büyük bir tartışma başlattı:

• Binlerce okuyucu (aralarında profesörler, matematikçiler, hatta birkaç Nobel ödüllü fizikçi) Marilyn’in yanlış olduğunu iddia ederek mektup yazdı.
• FBI bile “matematikçi çalışanlarından” görüş aldı.
• Marilyn, sonraki haftalarda problemi adım adım açıkladı, simülasyonlar yaptırdı ve sonunda haklı olduğu kabul edildi.
• Bu olay, olasılık teorisinin sezgilere aykırı olabileceğini halka öğreten en ünlü örneklerden biri haline geldi ve Marilyn’i dünya çapında bir mantık ikonu yaptı.

Yayımlanmış Kitapları (başlıcaları)

• The World’s Most Famous Math Problem (1993)
• Brain Building in Just 12 Weeks (1991, Mensa ile birlikte)
• Ask Marilyn: Answers to America’s Most Popular Questions
• The Power of Logical Thinking (1996) – Monty Hall olayından sonra yazdığı en önemli kitabı
• Of Course I’m for Monogamy (1998)
• Growing Up: A Classic American Childhood (2003)

Kişisel Hayatı

• 1967-1970 arasında ilk evliliğini yaptı (soyadı bir süre “Jarvis” oldu).
• 1970’lerin sonunda ikinci evliliği.
• 1987’de yapay kalp cerrahisiyle tanınan Dr. Robert Jarvik (Jarvik-7 yapay kalbin mucidi) ile evlendi. Hâlâ evliler.
• Çocukları yok.
• New York’ta yaşıyor.

İlginç Detaylar ve Eleştiriler

• Mensa ve Mega Society (IQ 176+ gerektirir) üyesidir.
• IQ’sunun “gerçekten” 228 olup olmadığı yıllarca tartışıldı; bazıları testin eski standartlarına göre hesaplandığını ve bugünün normlarına göre 190 civarı olacağını iddia etti. Marilyn bu tartışmalara “IQ sadece bir sayıdır, önemli olan ne yaptığınızdır” diyerek yanıt verdi.
• Politik olarak merkez-sol/liberal olarak tanımlanır; kürtaj hakkı, eşcinsel evlilik, ölüm cezasına karşı olduğunu açıklamıştır.
• Ateist olduğunu belirtmiştir.

Günümüz (2025)

• Hâlâ Parade’de “Ask Marilyn” köşesini yazıyor (artık internet sitesinde de yayımlanıyor).
• Çok düşük profil yaşıyor; nadiren röportaj veriyor, sosyal medyada aktif değil.
• Mantık bulmacaları ve zeka oyunları dünyasında hâlâ bir efsane olarak anılıyor.

Kısaca: Marilyn vos Savant, sadece “yüksek IQ” etiketiyle değil, Monty Hall problemiyle milyonlarca insana olasılık teorisini öğretmesi, 39 yıldır kesintisiz devam eden köşesi ve mantıklı düşünceyi popülerleştirmesiyle 20. ve 21. yüzyılın en etkili kamu entelektüellerinden biri haline geldi.

https://nevit.blogspot.com/2024/11/marilyn-vos-savant-kimdir.html