Çocuklukta İhmalin İzi: Boşluk Hissi

Dr. Jonice Webb'in, Dr. Christine Musello'nun katkılarıyla hazırladığı "Çocuklukta İhmalin İzi: Boşluk Hissi" adlı eser, çocukluk döneminde yaşanan ancak genellikle fark edilmeyen "duygusal ihmal" kavramını ve bunun yetişkinlikteki "boşluk hissi", tatminsizlik ve topluma yabancılaşma gibi derin etkilerini merkeze alır. 

Kitap, bu ihmalin aktif bir kötü muameleden ziyade, ebeveynlerin çocuğun duygusal ihtiyaçlarına yeterince yanıt verememesi, yani bir eylemsizlik durumu olduğunu vurgular. Bu durum, bireyin hayatını şekillendiren ancak kaynağı belirsiz "görünmez bir güç" olarak tanımlanır.

Eserin temel amacı, bu görünmez gücü tanımlamak, ihmale yol açan ebeveyn tutumlarını ve yetişkinlikteki belirtileri ortaya koymak ve okuyucuya duygusal farkındalık, öz-bakım ve gelecek nesiller için bu döngüyü kırma konularında somut bir iyileşme yol haritası sunmaktır.

Duygusal İhmal Kavramı: Görünmez Bir Güç

Dr. Webb, duygusal ihmali, çocuklukta gerçekleşen olaylardan çok, "gerçekleşmeyen şeyler" olarak tanımlar. Bu, yetişkin kimliği üzerinde hatırlanan anılardan daha güçlü bir etkiye sahip olan, gözden kaçan bir olgudur.

• Tanımı: Duygusal ihmal, bir eylemden ziyade bir "ihmal kusuru" olarak nitelendirilir. Yazar bu durumu, "aile resmindeki boş alan" metaforuyla açıklar. Fiziksel ihtiyaçların karşılandığı, sevgi dolu ve iyi niyetli ailelerde bile görülebilir. Ebeveynlerin çocuklarının duygusal dünyasını fark etme, anlama ve ona uygun yanıt verme konusunda başarısız olmasıdır.

• Görünmezliği: Duygusal ihmalin en belirgin özelliği görünmez olmasıdır. Nadiren fiziksel veya gözle görülür işaretler bırakır. Bu nedenle, ihmale uğrayan pek çok kişi çocukluğunu "ideal" veya "mutlu" olarak hatırlar ve yetişkinlikte yaşadıkları sorunlar için kendilerini suçlama eğilimindedir.

• Etkisi: Bu ihmal, yetişkinlikte "Daha mutlu olmam gerekmez mi?" veya "Neden hayatım daha anlamlı değil?" gibi sorularla kendini gösteren, kaynağı belirsiz bir boşluk ve kopukluk hissine neden olur. Bireylerin kendilerini ve duygularını anlamada, öz-disiplin kurmada ve kendilerine şefkat göstermede zorlanmalarına yol açar.

İhmale Yol Açan On İki Ebeveyn Davranış Şekli

Kitabın "İçindekiler" bölümüne göre, eser duygusal ihmale zemin hazırlayabilecek on iki farklı ebeveyn tipolojisini incelemektedir. Bu ebeveynlerin çoğu iyi niyetli olsalar da kendi durumları nedeniyle çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını karşılayamamış olabilirler.

1. Yaslı Ebeveyn (Boşanmış veya Sevdiği Birini Kaybetmiş)

2. İşkolik Ebeveyn

3. Başarı/Mükemmeliyetçilik Odaklı Ebeveyn

4. İyi Niyetli Ancak Kendini İhmal Eden Ebeveyn

5. Çocuk Olarak Ebeveyn

6. Narsist Ebeveyn

7. Otoriter Ebeveyn

8. İzin Verici Ebeveyn

9. Bağımlı Ebeveyn

10. Depresif Ebeveyn

11. Ailede Özel İhtiyaçları Olan Bir Çocuğun Ebeveyni

12. Sosyopat Ebeveyn

Duygusal İhmalin Yetişkinlikteki Yansımaları

Kitap, duygusal ihmale maruz kalmış yetişkinlerde görülen yaygın semptomları ve davranış kalıplarını detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu belirtiler genellikle depresyon, anksiyete veya evlilik sorunları gibi başka teşhislerle maskelenir.

Belirti	Açıklama
1. Boşluk Hissi	Hayatın içinde bir kopukluk ve anlamsızlık duygusu.
2. Karşı Bağımlılık	Başkalarına güvenmekten ve yardım istemekten aşırı derecede kaçınma.
3. Gerçekçi Olmayan Öz-Değerlendirme	Kişinin kendi yeteneklerini ve değerini doğru bir şekilde ölçememesi.
4. Kendine Şefkatsizlik	Başkalarına karşı derin bir şefkat duyarken, kendine karşı aşırı eleştirel olma.
5. Suçluluk ve Utanç	"Benim sorunum ne?" sorusuyla kendini gösteren yersiz suçluluk duyguları.
6. Kendine Yönelik Öfke	Hayal kırıklıklarını ve hataları kendine yönelterek kendini suçlama eğilimi.
7. Ölümcül Hata İnancı	"İnsanlar beni gerçekten tanırsa, beni sevmeyecekler" şeklindeki derin inanç.
8. Beslemede Zorlanma	Hem kendini hem de başkalarını duygusal olarak beslemede zorluk yaşama.
9. Zayıf Öz-Disiplin	Yapılması gerekenleri erteleme ve yapısal düzen kurmada zorluk çekme.
10. Aleksitimi	Duyguların farkında olmada, onları tanımlamada ve anlamada zayıflık.

İyileşme Yol Haritası: Depoyu Doldurmak

Eser, sorunu teşhis etmenin ötesinde, okuyuculara ve terapistlere iyileşme için somut ve pratik bir yol haritası sunar. Kitap bu süreci üç ana kısımda ele alır:

1. Kısım 1: Boşluk Hissi: Duygusal ihmalin ne olduğunu ve hangi ebeveyn tutumlarından kaynaklandığını tanımlar.

2. Kısım 2: Yakıt Tükendi: İhmalin yetişkinlikteki semptomlarını ve etkilerini ayrıntılı olarak inceler.

3. Kısım 3: Depoyu Doldurmak: İyileşme sürecini başlatmak için gerekli adımları sunar. Bu bölümdeki temel stratejiler şunlardır:

• Duyguları Anlamak ve Kullanmak: Duyguların amacını ve değerini anlamak, onları tanımlamak, izlemek, kabul etmek ve etkili bir şekilde ifade etmeyi öğrenmek.

• Öz-Bakım: Kendini beslemeyi öğrenmek, öz-disiplin geliştirmek, kendini yatıştırmak ve kendine şefkat duymak gibi dört temel bileşenden oluşur.

• Döngüye Son Vermek: Kendi ebeveynlik tarzını gözden geçirerek, çocuklarına kendilerinin hiç almadığı duygusal desteği vermeyi öğrenmek.

Uzman Görüşleri ve Değerlendirmeler

Kitap, alanında önde gelen uzmanlardan övgü dolu yorumlar almıştır.

• Terrence Real (Aile Terapisti): Eseri "olağanüstü bir kitap" olarak tanımlayarak, duygusal ihmalin neden olduğu hasarı ve bu hasarı düzeltme yollarını "heyecan verici ve hayatınızı değiştirme potansiyeline sahip" olarak nitelendirir.

• Dr. Jeffrey Pickar (Harvard Tıp Fakültesi): Dr. Webb'in "zengin, sıcak ve empati yüklü cümleleriyle" okuyucuya doğrudan hitap ettiğini ve karşılaşılan duygusal engelleri tanımlayıp aşma yollarını bulmaya yardımcı olduğunu belirtir.

• Dr. Stephanie M. Kriesberg (Çocuk ve Ergen Psikoloğu): Kitabın kendi klinik çalışmalarını önemli ölçüde etkilediğini, duygusal ihmali "başka hiçbir yerde görmediği bir netlikte" kavramsallaştırdığını ve terapistlere ailelerdeki ihmal kalıplarını tanımlamaları için araçlar sunduğunu ifade eder.

Eserin Künyesi ve Katkıda Bulunanlar

• Orijinal Adı: Running On Empty: Overcome Your Childhood Emotional Neglect

• Yazarlar: Dr. Jonice Webb ve Dr. Christine Musello

• Yayın Bilgileri (Türkçe): Sola Unitas tarafından 2018'de yayımlanmıştır. Çevirisi Gülsün Arıkan'a aittir.

• Katkılar: Dr. Webb, önsözde Dr. Christine Musello'nun projenin başlangıcında kavramın temel sözcüklerinin oluşturulmasına yardımcı olduğunu ve birkaç klinik hikâye ile destek verdiğini belirtir. Teşekkür bölümünde ise Denise Waldron, Joanie Schaffner, Dr. Danielle DeTora gibi isimlere geribildirimleri ve destekleri için minnettarlığını sunar. Eser, yazarın danışanlarına ithaf edilmiştir.