2025-06-01

Linç, Lynch ve Lingchi

"Linç" kelimesinin etimolojisiyle ilgili olarak, Çin kökenli "Lingchi" (凌迟) ile doğrudan bir bağlantı bulunmamaktadır. 

Bu iki terim sadece fonetik olarak benzerlik gösterir; köken açısından oldukça farklıdırlar.

Anlam açısından cezalandırma ortak noktayı oluşturmaktadır. 

1. Linç kelimesinin etimolojisi:

Türkçedeki "linç" kelimesi, Fransızca "lynch" fiilinden (veya İngilizce "lynching") alıntıdır. Bu kelimenin kökeni ise:

    1. yüzyılda ABD'de yaşamış bir yargıç olan Charles Lynch'e (1736–1796) dayandırılır.
  • Lynch, Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında, yargı sürecindeki usul ve yöntemlere bağlı kalmadan bazı insanlara ceza uygulamıştır. Bu tür keyfi cezalandırmalara zamanla "Lynch yasası" (Lynch law) adı verilmiştir.
  • Daha sonra bu tür yasa dışı toplu cezalandırma eylemleri "lynching" (linç etme) olarak anılmıştır.

2. Lingchi nedir?

Lingchi (凌迟), Çin'de özellikle Tang ve Qing hanedanlıkları döneminde kullanılan, mahkûmun vücudunun aşamalı olarak küçük kesiler ile kesilerek öldürülmesini içeren son derece ağır bir idam yöntemidir. Batıda bu yöntem bazen "death by a thousand cuts" (bin kesikle ölüm) olarak da bilinir.

Sonuç:

  • "Linç", Batı kökenli bir sözcüktür ve kökeni Amerikan tarihindeki Charles Lynch’e dayanan bir hukuk dışı infaz pratiğinden gelir.
  • "Lingchi" ise Çin kökenli tarihi bir işkence ve infaz yöntemidir.
  • İki kelime arasında etimolojik veya tarihsel bir bağ bulunmamaktadır. 
  • Sosyal medyada troller aracılığı ile uygulanan linç, çok sayıda küçük darbe barındırdığı için Lingchi'ye, yargı sürecindeki klasik usul'e uymadığı için yargıç Lynch'in  yöntemine benzerlik göstermektedir. 

Hiç yorum yok: