Metonimi (ya da ad aktarması) nedir?

Metonimi (ya da ad aktarması), bir sözün, başka bir söz yerine doğrudan benzetme yapmadan, ilgili olduğu başka bir kavram kastedilerek kullanılmasıdır. Bu, mecaz anlam oluşturan söz sanatlarından biridir.

Tanım:

Bir varlığın ya da kavramın, onunla yakın ilişkili başka bir varlık ya da kavramla anlatılmasına metonimi denir.

---

Örneklerle Açıklama:

1. Nedensellik ilişkisi:

   • “Tüm sınıf sınavdan geçti.”
     → Aslında sınıf değil, sınıftaki öğrenciler geçti. "Sınıf" → "öğrenciler"

2. İç-dış ilişkisi:

   • “Bir tabak daha yedi.”
     → "Tabak" değil, tabağın içindekiler yendi.

3. Yer-adam ilişkisi:

   • “Ankara, bu karara itiraz etti.”
     → Ankara’daki yöneticiler/devlet temsilcileri kastediliyor.

4. Sanatçı-eser ilişkisi:

   • “Dün gece bir Mozart dinledik.”
     → Mozart’ın bir eseri dinlendi, yani "eser" → "sanatçı" ilişkisi.

5. Kap (taşıyan) – İçindekiler ilişkisi:

   • “Bir şişe içti.”
     → Şişedeki içkiyi içti.

---

Benzetmeden Farkı:

Benzetme (teşbih) doğrudan iki şey arasında benzerlik kurar:

“Yüzü ay gibi parlaktı.” (Benzetme)

Metonimi ise benzerlik değil, ilgi ve çağrışım ilişkisine dayanır:

“Saray, kararı açıklamadı.” (Metonimi – "saray" → "hükümdar/iktidar")

---

İstersen edebi metinlerde geçen metonimi örnekleriyle de açıklayabilirim.