Tzimtzum (צמצום) Nedir?

Tzimtzum (צמצום), Yahudi mistik geleneği Kabala’da çok temel bir kavramdır. Sözcük olarak İbranice’de “çekilme, daralma, yoğunlaşma” anlamına gelir. Özellikle 16. yüzyılda Safed Kabalacısı İsaac Luria (Ari) tarafından ortaya konan kozmolojik öğretinin merkezinde yer alır.

Temel Anlamı

• Kabala’ya göre Tanrı (Ein Sof = “sonsuz olan”) her şeyi kapsayan sınırsız bir varlıktır.
• Bu sınırsızlıkta dünya veya yaratılmışların var olabilmesi için boş bir alan açılması gerekir. Çünkü Tanrı’nın mutlak ışığı (Or Ein Sof) her şeyi doldururken bağımsız bir varlık ya da özgürlük mümkün olmaz.
• Bu nedenle Tanrı, kendi sonsuz ışığını “geri çekmiş” ya da “daraltmış” gibi düşünülür. Bu çekilme hareketine Tzimtzum denir.

Kozmolojik İşlevi

1. Boş Alanın Oluşması: Tanrı, ışığını kısmen geri çekerek yaratılışın başlayabileceği sembolik bir “boşluk” oluşturur.
2. Işık Izdüşümü: Ardından Tanrı, bu boşluğa ölçülü bir şekilde ışığını yansıtır. Böylece sefirot (ilahi nitelikler) ve evren ortaya çıkar.
3. Yaratılışın Mümkünlüğü: Tzimtzum, Tanrı’nın dünyaya yer açma, özgür iradeye alan tanıma ve çokluğun doğmasına olanak verme hareketi olarak görülür.

Yorum Farklılıkları

• Gerçek mi mecaz mı? Bazı Kabalacılar Tzimtzum’u literal (gerçekten Tanrı’nın bir kısmını geri çekmesi) olarak yorumlarken, diğerleri bunu mecazî (Tanrı aslında her yerde, fakat biz algılamıyoruz) olarak görür.
• Tanrı’nın gizliliği: Hasidik gelenekte (özellikle Baal Şem Tov’un takipçileri) Tzimtzum, Tanrı’nın kendisini gizlemesi, fakat aslında her an her yerde varlığını sürdürmesi olarak açıklanır.

Felsefi Boyut

• Tzimtzum, yaratılış paradoksunu çözmeye çalışır: Mutlak sonsuz ve tek olan Tanrı’nın dışındaki şeyler nasıl var olabilir?
• Ayrıca etik ve spiritüel bir anlam da taşır: İnsan da Tanrı’yı taklit ederek “benliğini daraltmalı”, egosunu çekip başkasına yer açmalıdır.

📌 Özetle:
Tzimtzum, Tanrı’nın kendi sonsuz ışığını geri çekerek yaratılışa alan açtığına dair mistik bir öğretidir. Hem kozmolojiyi (evrenin nasıl var olabildiği) hem de insanın Tanrı ile ilişkisini açıklamak için temel bir kavramdır.