Expectation Violation Theory (EVT), Türkçe’de “Beklenti İhlali Teorisi” olarak bilinir, iletişim bilimlerinde geliştirilmiş bir teoridir ve bireylerin iletişim sırasında davranışsal beklentilerinin ihlal edildiğinde nasıl tepki verdiklerini açıklamayı amaçlar. Bu teori, 1970'lerde Judee Burgoon tarafından geliştirilmiştir.
Temel Unsurlar
Beklentiler (Expectations):
- İnsanlar, sosyal normlara, geçmiş deneyimlere ve bağlama dayalı olarak diğerlerinin nasıl davranacağını tahmin eder.
- Örneğin, biriyle konuşurken kişisel alanınıza saygı göstereceğini beklersiniz.
İhlal (Violation):
- Beklentilerin dışında bir davranış sergilendiğinde bu bir "ihlal" olarak kabul edilir. İhlal, pozitif veya negatif bir şekilde algılanabilir.
- Örneğin, biri konuşurken çok yakın durursa bu beklentiyi ihlal edebilir.
İhlalin Değerlendirilmesi (Violation Valence):
- Beklenti ihlalinin olumlu ya da olumsuz bir etkisi olup olmadığının değerlendirilmesidir.
- Örneğin, beklenmedik bir hediye olumlu, kişisel alan ihlali ise genellikle olumsuz algılanır.
İhlali Yapan Kişinin Nitelikleri (Communicator Reward Valence):
- İhlali yapan kişinin algılanan statüsü, ilişkisi ve geçmiş davranışları, ihlalin nasıl değerlendirileceğini etkiler.
- Örneğin, sevdiğiniz bir arkadaşınızın samimi bir davranışı, bir yabancının aynı davranışına göre daha olumlu algılanabilir.
Uygulama Alanları
- Kişilerarası İletişim: İlişkilerde sınırların nasıl algılandığını ve beklentilerin nasıl şekillendiğini açıklar.
- Organizasyonel İletişim: İşyerindeki davranışsal normların ihlal edilmesinin etkilerini anlamak için kullanılır.
- Sosyal Etkileşimler: Kültürlerarası iletişimde farklı beklentilerin nasıl çatışmalara yol açabileceğini analiz eder.
Örnek
Bir toplantıda, bir iş arkadaşınızın kişisel alanınıza fazlasıyla yaklaşarak konuştuğunu düşünün. Bu durum, sizin beklentilerinizi ihlal edebilir. Eğer o kişiyi seviyorsanız ve onu olumlu bir şekilde değerlendiriyorsanız, bu davranışı daha hoşgörülü karşılayabilirsiniz. Ancak, bu kişiyle ilişkiniz kötü ise bu davranış sizi rahatsız edebilir.
Teori, hem kişisel hem de profesyonel yaşamda beklentilerin ihlallerinin sonuçlarını anlamada önemli bir araçtır.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Expectancy_violations_theory
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder