Psikolojide "survival mode" (hayatta kalma modu), bireyin fiziksel veya duygusal bir tehdit algıladığında beynin temel hayatta kalma mekanizmalarını devreye soktuğu bir durumdur. Bu mod, kişinin tehlike anlarında hayatta kalmasını sağlamak için tasarlanmış biyolojik ve psikolojik bir savunma mekanizmasıdır.
Survival Modunun Özellikleri
Savaş, Kaç veya Donma Tepkisi (Fight, Flight, Freeze):
Beyin, tehdit karşısında üç temel tepkiyi seçer:- Savaş: Tehditle yüzleşmek ve mücadele etmek.
- Kaç: Tehlikeden uzaklaşmak.
- Donma: Hareketsiz kalmak ve durumu analiz etmek.
Kortizol ve Adrenalin Salgısı:
Vücut, stres hormonları salgılar. Bu durum kalp atış hızını artırır, dikkat seviyesini yükseltir ve kasları harekete hazır hale getirir.Uzun Vadeli Etkiler:
Sürekli survival modunda olmak, kronik stres, kaygı bozukluğu, tükenmişlik ve fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.Duygusal ve Sosyal Kapanma:
- Hayatta kalmaya odaklanıldığı için birey duygusal bağlardan veya uzun vadeli planlardan uzaklaşabilir.
- Empati ve ilişki kurma yeteneği azalabilir.
Düşünce İşlevlerinin Daralması:
Beyin, hayatta kalmak için temel işlevlere öncelik verdiğinden, yaratıcı düşünme ve problem çözme kapasitesi azalır.
Survival Moduna Girmek Neden Olur?
- Travmatik olaylar
- Sürekli stres (mali sorunlar, ailevi problemler, iş baskısı)
- Çocukluk travmaları
- Duygusal veya fiziksel şiddet
Survival Modundan Çıkış Yolları
- Farkındalık (Mindfulness): Anda kalma pratikleri yapmak.
- Terapi: Travma odaklı terapiler (örneğin EMDR veya bilişsel davranışçı terapi).
- Destek Ağları: Sosyal destek almak ve duygularını paylaşmak.
- Fiziksel Aktiviteler: Egzersiz, vücudu rahatlatıcı etkiler yaratabilir.
- Nefes Teknikleri: Derin ve yavaş nefes almak sinir sistemini sakinleştirebilir.
Survival mod, kısa vadede koruyucu bir işlev görse de, uzun süre devam ettiğinde bireyin hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.
Bu nedenle, destek aramak ve müdahale etmek önemlidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder