Evo: Genetik Mutasyonların Etkilerini Tahmin Eden Yapay Zekâ Modeli

Evo: Genetik Mutasyonların Etkilerini Tahmin Eden Yapay Zekâ Modeli

Bilim insanları, genetik talimatları anlamak ve tasarlamak için yeni bir yapay zekâ modeli geliştirdi. Evo adı verilen bu model, genetik mutasyonların etkilerini tahmin edebiliyor ve yeni DNA dizileri oluşturabiliyor. Ancak bu diziler, canlı organizmaların DNA'larıyla birebir örtüşmüyor.

Zamanla ve eğitimle Evo gibi modeller, DNA ve RNA dizilerinin işlevlerini anlamada ve hastalıkları önlemede bilim insanlarına yardımcı olabilir. Bu bulgular, Science dergisinde 15 Kasım'da yayımlanan bir çalışmada sunuldu.

Evo Nasıl Çalışıyor?

Evo, büyük dil modelleri (LLM) olarak bilinen bir yapay zekâ sistemidir. OpenAI'nin GPT-4'ü veya Google'ın Gemini'sine benzer bir şekilde çalışır, ancak kelimeler yerine milyonlarca mikrop genomuyla eğitilmiştir. Evo’nun "kelimeleri," bakteriler, arkeler ve onları enfekte eden virüslerin DNA'sını oluşturan baz çiftleridir.

Model, bu baz çiftlerini analiz ederek bir DNA dizisinin nasıl çalışacağını tahmin edebilir veya yeni genetik materyal üretebilir. Evo, genom çapındaki büyük ölçekli etkileşimleri analiz edebilen hızlı ve yüksek çözünürlüklü bir modeldir. Bu özellik, diğer modellerin gözden kaçırabileceği önemli bilgileri yakalamasını sağlar.

Çalışmanın Bulguları

Evo, protein yapılarını etkileyen genetik mutasyonları tahmin etmekte uzmanlaşmış modellerle benzer bir başarı gösterdi. Ayrıca, viral enfeksiyona karşı koruma sağlayan protein ve RNA bileşenleri üretti. Hatta tüm genom büyüklüğünde DNA dizileri oluşturdu. Ancak bu diziler, canlı bir organizmanın hayatta kalmasını garanti etmiyor. Bazı genetik talimatlar mevcut organizmaların DNA’sına benzese de doğal genomlardaki ince ayrıntılardan yoksun.

Etik ve Güvenlik

Araştırmacılar, Evo gibi araçların kötüye kullanımını önlemek için güvenlik ve etik kuralların önemine dikkat çekti. Özellikle, eukaryotik konakları enfekte eden viral genomlar eğitim verilerinden çıkarıldı. Evo’nun, insan genetik mutasyonlarının etkilerini tahmin etmesi için daha fazla eğitime ihtiyacı olduğu belirtildi.

Evo’nun gelişimi, genetik araştırmalar ve hastalıklarla mücadele için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak bu teknolojinin güvenli ve etik bir şekilde kullanılması hayati önem taşıyor.