Eric Berne’in Alkolik oyunu, transaksiyonel analiz teorisinin bir parçasıdır ve bireylerin sosyal etkileşimlerinde tekrarlayan, öngörülebilir bir dizi davranışı ifade eder. Bu oyun, Berne’ün “Games People Play” (İnsanların Oynadığı Oyunlar) adlı kitabında ele alınır ve özellikle alkol bağımlılığı veya aşırı alkol tüketimi ile ilişkili sosyal dinamikleri anlamaya yöneliktir.
Alkolik Oyununun Tanımı
Alkolik oyunu, bireyin alkol tüketimini, çevresindeki kişilerle (ailesi, arkadaşları, meslektaşları) belirli roller oynayarak sürdürdüğü bir oyun olarak tanımlar. Bu oyunda, birey ve çevresi farkında olmadan belirli “kazançlar” elde eder. Bu kazançlar, psikolojik, sosyal veya duygusal düzeyde olabilir ve genellikle bireyin bağımlılığı pekiştiren bir döngü yaratır.
Oyundaki Roller
Berne’e göre bu oyunda yer alan temel roller şunlardır:
Alkolik:
- Oyun merkezindeki kişidir. Alkol bağımlılığını sürdürmek için gerekçeler bulur ve genellikle suçluluk, çaresizlik veya öfke gibi duyguları manipüle eder. Aynı zamanda çevresindekilerin tepkilerini tetikler.
Kurtarıcı:
- Alkolik kişiye yardım etmeye çalışan kişidir. Genellikle eş, ebeveyn veya yakın bir arkadaş bu rolü üstlenir. Kurtarıcı, alkolik kişiyi düzeltebileceğini düşünerek sorumluluk alır ancak bu davranış, bağımlılığın sürmesine katkıda bulunabilir.
Suçlayıcı:
- Alkolik kişiyi sürekli eleştiren, suçlayan kişidir. Bu genellikle bir aile üyesi veya otorite figürü olabilir. Suçlayıcı, kendini üstün hisseder ve alkolik kişinin başarısızlıklarını bir tür güç kaynağı olarak kullanır.
Kurban:
- Alkolik kişinin davranışlarından en çok etkilenen kişidir. Çocuklar, eşler veya iş arkadaşları bu rolü üstlenebilir. Kurban, alkolik kişinin davranışlarını tolere ederek oyunun devamını sağlar.
Oyunun Yapısı
Bu oyun genellikle şu şekilde işler:
Başlangıç Durumu:
- Alkolik, alkol kullanımı için bir gerekçe üretir (örneğin, stres, iş baskısı, kişisel sorunlar).
Etkinleştirme:
- Alkolik kişinin davranışı çevresindeki insanları tetikler ve herkes rollerini oynamaya başlar:
- Kurtarıcı yardım etmeye çalışır.
- Suçlayıcı eleştirir.
- Kurban mağdur olur.
- Alkolik kişinin davranışı çevresindeki insanları tetikler ve herkes rollerini oynamaya başlar:
Dönüşüm:
- Alkolik kişi, davranışlarını haklı çıkarır veya çevresindekilerin tepkileri üzerinden duygusal tatmin elde eder. Örneğin, suçlanma yoluyla kendini daha fazla içmeye iter veya kurtarıcının çabalarını boşa çıkararak dikkat çeker.
Sonuç:
- Herkes, kendi rolü üzerinden “ikincil kazanç” elde eder:
- Alkolik, alkol tüketimine devam etmek için gerekçe bulur.
- Kurtarıcı kendini fedakâr hisseder.
- Suçlayıcı, haklı olma tatmini yaşar.
- Kurban, pasif olarak oyunun bir parçası olur.
- Herkes, kendi rolü üzerinden “ikincil kazanç” elde eder:
Psikolojik Kazançlar
Bu oyunun devam etmesindeki temel neden, katılımcıların belirli psikolojik ihtiyaçlarını bu roller aracılığıyla karşılamasıdır. Örneğin:
- Alkolik, çevresindekilerin dikkatini çeker ve sorunlarından kaçınır.
- Kurtarıcı, kendini değerli hissetmek için bir amaca sahip olur.
- Suçlayıcı, üstünlük hissi kazanır.
- Kurban, sempati ve ilgi toplar.
Çözüm ve Çıkış
Berne’e göre bu tür oyunların çözülmesi, farkındalık kazanmayı ve rollerden çıkmayı gerektirir. Alkolik oyununda:
- Alkolik, alkol kullanımının sorumluluğunu üstlenmelidir.
- Kurtarıcı, yardım etme çabasını kontrol etmeli ve profesyonel destek önermelidir.
- Suçlayıcı, eleştiriden vazgeçip yapıcı bir iletişim geliştirmelidir.
- Kurban, pasif rolden çıkıp sınır koymayı öğrenmelidir.
Transaksiyonel analiz, bu tür dinamiklerin anlaşılmasına ve bireylerin rollerden çıkmasına yönelik güçlü bir araçtır. Bu süreçte, bireysel terapi veya grup terapisi etkili olabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder