Hortus deliciarum'dan Bir Aydınlanma
Herrad of Landsberg, Hohenburg Manastırı Başrahibesi, yaklaşık 1180
Herrad of Landsberg, Alsace'daki St. Odile Dağı'ndaki Hohenburg Manastırı'nın başrahibesiydi. Kendisinin yazdığı Hortus deliciarum (Zevkler Bahçesi), kutsal metinlerden ve felsefi eserlerden "çeşitli çiçeklerden toplanmış özleri" bir araya getiren, manastırdaki rahibeler ve diğerleri için hazırlanmış büyük bir resimli el yazmasıdır. 324 yapraklı bu eserde 600'den fazla illüstrasyon bulunuyordu. Bu el yazması, 1870'te Strasbourg'un bombalanması sırasında yok oldu; ancak bu tarihe kadar pek çok kopyası yapılmıştı.
Merkezde, Felsefe Kraliçesi yer alır. Üç başlı bir taç takar ve bu başlar, ethica (ahlak), logica (mantık) ve physica (doğa) olarak adlandırılmıştır. Bu, erken Orta Çağ'da yaygın olan Platonik bir felsefe ayrımıdır. Felsefe'nin tuttuğu parşömen şunu söyler: "Tüm bilgelik Tanrı'dan gelir; yalnızca bilge olanlar arzularına ulaşır." Felsefe'nin sağında bir yazıt, "Felsefe'den Yedi Bilgelik Nehri, yani Hür Sanatlar akar," der. Solundaki yazıt ise Kutsal Ruh'un yedi hür sanat olan grammatica (dil bilgisi), rhetorica (hitabet), dialectica (mantık), musica (müzik), arithmetica (aritmetik), geometria (geometri) ve astronomia'yı (astronomi) ilham verdiğini ifade eder. İç çemberdeki bir yazıt ise şunu bildirir: "Ben, Tanrısal Felsefe, bana bağlı olan yedi sanatı düzenlerim; bu sanatlarla her şeyi bilgelikle yönetirim."
Felsefe'nin altında, masalarda oturan Sokrates ve Platon vardır. Onlar, etik, doğa felsefesi ve retoriği ilk öğreten "putperest bilginler ve dünyanın bilge kişileri" olarak tanımlanır.
Felsefe'den yedi nehir akar: üçü solunda, dördü sağında. Bu nehirler, Kutsal Ruh tarafından ilham verilen yedi hür sanatı temsil eder: dil bilgisi, hitabet, mantık, müzik, aritmetik, geometri ve astronomi.
Hür Sanatlar ve Çember Düzeni
Çemberin etrafında yedi hür sanat sıralanmıştır. Solundaki üçü, dil ve yazıyla ilgilidir: grammatica (dil bilgisi), rhetorica (hitabet) ve dialectica (mantık). Bunlar birlikte trivium'u (üçlü yol) oluşturur. Sağdaki dört sanat ise çeşitli uyumlarla ilgilidir: musica (müzik), arithmetica (aritmetik), geometria (geometri) ve astronomia (astronomi). Bunlar da quadrivium'u (dörtlü yol) oluşturur. Her sanat, sembolik bir nesne tutar ve her birine bir metin eşlik eder.
1. Grammatica (12:00): Bir kitap ve kırbaç tutar. Metin: "Benimle herkes sözcükleri, heceleri ve harfleri öğrenebilir."
2. Rhetorica (2:00): Tablet ve kalem tutar. Metin: "Sayemde, gururlu konuşmacı, konuşmaların güç kazanır."
3. Dialectica (4:00): Bir eliyle işaret eder, diğerinde havlayan bir köpeğin başını tutar. Metin: "Tartışmaların köpek gibi savaşmasına izin veririm."
4. Musica (5:00): Bir arp tutar, yakınında başka çalgılar vardır. Metin: "Sanatımı çeşitli çalgılarla öğretirim."
5. Arithmetica (7:00): Boncuklu bir ip tutar (ilkel bir abaküs). Metin: "Kendimi sayılara dayandırırım ve aralarındaki oranları gösteririm."
6. Geometria (9:00): Bir değnek ve pusula tutar. Metin: "Yeryüzünü kesinlikle ölçerim."
7. Astronomia (11:00): Gökyüzünü işaret eder, elinde bir büyüteç veya ayna tutar. Metin: "Göksel cisimlerin adlarını tutarım ve geleceği öngörürüm."
Çemberin dışındaki büyük halka, dört özlü söz ve Felsefe'nin aşamalarını (araştırma, yazma, öğretme) içerir:
"Keşfettiği şey hatırlanır."
"Felsefe, elementlerin ve tüm şeylerin sırlarını araştırır."
"Felsefe, sanatları yedi dalda öğretir."
"Bunları yazıya döker, öğrencilere aktarmak için."
Çemberin altında, masalarda oturan dört adam görülür. Bunlar, Felsefe'nin etkisinin dışında kalan şairler ya da büyücülerdir. Metin, onların "temiz olmayan ruhlar tarafından yönlendirildiğini" ve ürettiklerinin yalnızca "masallar, hafif şiirler veya büyü" olduğunu belirtir. Yanlarındaki siyah kuşlar (Kutsal Ruh'un sembolü olan beyaz güvercinin karşıtı) dikkat çeker.
Kaynak:
http://www.plosin.com/work/HortusDetails.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder