Efsaneye göre eski Mısır'da hem tanrı, hem hükümdar hem rahip olan yüce Hermes gündüzü 🕒 12 saate böldü, zodyak dairesini 12 burca 🦁🦂🐍🦀🐟🐂⚖️ 🐏🐐🏹🏺ayırdı ve çeşitli bilimleri 🔭🔬 başlattı.
Belirli özellikleri göz önünde tutarak zamanı bölebiliriz. Bu bölmeler bazen doğaya 🌱🌿 uygun bazen önem verilen tarihi olaylara uygun yapılır.
Örneğin bir birinden farklı referanslar ile adlandırılmış gençlik çağı, buzul çağı, Orta çağdan bahsederiz.
İnsanlık için Takvim 🗓️ oluşturanlar öncelikle 12 ay dönüşümünü baz alarak Ay 🌛 takvimini geliştirmişler.
Ancak ay 🌝 takvimi kullanımda, tarım için, mevsim planlanması için yetersiz kalmıştır. Çünkü ay yılı güneş yılından daha kısadır. Ay takvimini kullananlarda mevsimler yıldan yıla kayma göstermektedir.
https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Ay_takvimi 🌚
İnsanlar biraz daha uğraşı ile yaşam için daha elverişli olan güneş 🌞 takvimini hesapladılar. Güneş ☀️yılını da ay hareketlerini baz alarak 12 ye böldüler.
Acaba yılın başlangıcı ne olmalıydı? 😎
İlkin yılbaşı için sonbahar akla geldi. Tarlalardaki hasat 🥖 toplanmış, şaraplar 🍷 yapılmış, hem bolluk hem tokluk dönemiydi sonbahar. Kutlanmalıydı. 🥐
Bu sebeple yıl dönümünü Eylül ekinoksunda kutlayanlar oldu. Gece ve gündüzün eşit olduğu mevsimin değiştiği gün 23 Eylül günü yeni yıl olarak kutlandı. 🍁
Kimisi doğanın kış ❄️uykusuna yattığı tarihi, 22 Aralığı coşku ile kutladı. Artık dinlenme zamanıydı.
Kış uykusu 21 Mart'ta sona eriyor ve doğa gözümüzün önünde tüm güzelliği ile yeniden uyanıyor, yaşam yeniden başlıyor. 🌱🌿
Mezopotamya'da 21 Mart coşku ile kutlanır. Çiçekler 🌸 açar, doğa yeniden canlanır.
İnsanlar ellerindeki tohumları filizlendirerek, 🌱şarap 🍷içerek, mum 🕯️ışığında aydınlanarak baharın gelişini kutladılar. 🌿
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Haft-sin
Yıllar çoğaldıkça gerçekleşen önemli olaylar ile takvimi birleştirip yıllara numaralar verildi.
Matematik 📐ve Astronomi 🔭 bilgileri geliştikçe takvim ile ilgili yeni sorular akla gelmeye başladı. 🗓️
Acaba yıl dönümü saatini hesaplarken, dünyanın 🌎 güneş ☀️ etrafında yıllık yörüngesini mi hesaba katmalı, yoksa dünyanın kendi ekseninde dönüşünü temsil eden gecenin gündüze dönüşümünü mü?
🌎 Dünya ☀️yörüngesini hesaba katarsak tüm dünyada yıl dönümünü eş zamanlı ve aynı anda gerçekleşir.
🌎 Dünyanın kendi ekseninde dönüşü ve gece gündüz dönüşümünü baz alarak yeni yılı kutlarsak yılbaşı her ülkede farklı bir saatte kutlanır ve yeni yıl dönümü tüm dünyada 24 saate yayılır.
Takvim dediğimiz şey hangi hassasiyetle hesaplanmalı? Kaç yılda bir kayma kabul edilmelidir?
İşte takvim ile ilgili böyle sıra dışı sorular sadece bilim insanlarını meşgul ederken, günlük hayatını süren sıradan insanın dikkatini başka konular çekmekteydi.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Solar_Hijri_calendar
Hangi takvim olursa olsun, takvimler insan aklının 🧠 icadıdır.
Takvimlerin başlangıcını dini olaylara bağlayanlar ise yine insanın kendisidir.
Takvimdeki sayılarda doğa dışı güçler ve ilişkiler arayan insanın hayal gücüdür.
Zamanla değişmeyen ise doğanın döngüsü ve ritmidir.
Farklı kültürler tarihin başlangıcını farklı yılları kabul ederlerler. Yıl dönümü günü ve saati, kutlama için kullanılan ritüeller yine kültürden kültüre değişir.
Takvime, doğayı ve zamanı anlamak için, yaşamamızı planlamak için ihtiyaç duyarız.
Doğayı referans alan Nevruz ile birlikte yaşam yeni bir güne, yeni bir yıla başlar.
Kış ile birlikte ölen doğa yeniden canlanır, yaşam yeniden canlanır.
Hiç bir bahar son bahar değil, hiç bir bahar ise ilk bahar değildir. Her biri ötekini kovalar.
Gerçek şu ki gece ve gündüz yeniden 🟰 eşitlendi, bahar geldi ve doğada döngü yeniden başladı. 🌱
Gece ve gündüzün eşit olduğu zaman “Nevruz Bayramı” dır.
🖤 🟰 🤍
Yılın en adaletli günüdür.
İşte bu dinlerden, kültürlerden bağımsız herkesi etkileyen bir durumdur.
Yeni gün eşittir. Herkesi etkiler, herkesi kucaklar, herkesçe kutlanır.
Yeni gün umuttur, candır, yaşamdır. Hayatın ta kendisidir.
Pek çok modern İranlı, eski Mezopotamyada her yeni yılın başında yemek masasında saf düşünceleri simgeleyen ve gelecek yıl için iyi şansları davet eden "Haft Sheen" (hepsi Farsça Ş harfiyle başlayan yedi öğe) kullandığına inanıyor. Yeni yılın başladıkları gibi biteceğine inanarak 7 parçanın her birinden küçük birer parçayı ağızlarına atarlardı.
Zerdüşt Peygamber ve hatta bilinmeyen öncesinden bugüne Norûz arefesinde her İranlı'nın evinin en güzel köşesinde, yerden yüksek bir noktada kurulan ve 13 gün boyunca muhafaza edilen sofrayla bu kadim adet, Persepolis antik kentinin duvarlarındaki frizlerde de yer alıyor.
7 Sheen'in öğeleri şunlardır:
1️⃣ Mum [ Sham ]: 🕯️🪔 Parlak ışıklı hayatlara sahip olmak. Eski İran inanışına göre ışık ve ateş 🔥 Tanrı'nın yansımasıydı.
2️⃣ Süt [ Sheer ]: 🥛🐄 Bolluk ve Tanrı'nın nimetleriyle dolu bir hayata sahip olmak. Sütün Tanrı'nın insana bahşettiği ilk yiyecek olduğuna inanıyorlar.
3️⃣ Şeker [ Shakar ]: 🍬 Yeni yıl boyunca tatlı şeylerin yaşanması.
4️⃣ Tuz [ Shooree ]: 🧂Günahsız, arınmış bir hayata sahip olmak. Tuz, dezenfeksiyonun simgesiydi.
5️⃣ Şarap [ Sharahb ]: 🍷Gelecek yıl boyunca sevinç ve mutlu yaşamanın simgesidir.
6️⃣ Tere [ Shahee ]: 🌱 Bereketli ve keyifli bir doğaya sahip bir yıl geçirmek. Terenin tüm sebzelerin kralı olduğuna inanıyorlardı.
7️⃣ Nektar [ Shehd ] : Nektarı sofrada doğanın tatlı bir özütü olarak kullandılar. Bu, eskiden içtikleri gül suyu ve baldan yapılmış bir meyve suyudur. Hayata böyle değer veriyorlardı.
Söylentiye göre Arap istilasından sonra Şarap yasaklanınca Haft Sheen sofrasında Şarap yerine Sirke kullanarak Haft Şin, Haft Sin yani yedi S'ye dönüşmüş.
Haft Sîn, yani adları "S" ile başlayan yedi simgeyle kurulan sofranın adıdır.
Yedi simgenin birer anlamı ve sofraya konma nedeni var elbette ki.
1️⃣ Sîb 🍎 (Elma) : Güzelliği,
2️⃣ Sîr 🧄(Sarımsak) : Sağlığı ve insanların bilmeleri gereken haddi,
3️⃣ Sebze 🌱 (buğday filizi, yeşertilmiş buğday): Yeniden doğuşu, yeşil doğayı,
4️⃣ Serke (Sirke) : Karşılaşılacak nahoşluklara karşı dirayeti,
5️⃣ Somagh (Sumak) : Sabrı,
6️⃣ Senjed (İğde) : Aklı,
7️⃣ Sombol (Sümbül çiçeği) :Tazeliği, baharı simgeler.
Adları "S" ile başlamadığı halde bu sofrada, mutlak surette başka simgesel öğeler de bulundurulur:
Ayna 🪞, Mum 🕯️, kırmızı balık 🐟, boyanmış yumurta 🪺 ve kuruyemiş. Madeni para 🪙 da sofranın bereket simgelerinden biridir.
Ayna güzel bahtın, mum aydınlığın, kırmızı balık doğurganlığın, madeni para zenginliğin sembolleridir.
Renkli yumurta ise, hem Pers mitolojisindeki Güneş Tanrısı Mitra'nın doğuşunu 🌞, hem Avesta'da kainatın beyaz çatısı olarak zikredilen gökyüzünü hem de soyunun devamlılığı arzusunu simgeler.
Son olarak kuruyemiş de kıtlık ve kuraklığa karşı şükrü ve bolluğu temsil eder.
Nevruz sembollerinin ayrıca dört element Ateş 🔥, Toprak 🪨, Hava 🌬️, Su 💦 unsurları ve üç yaşam formu, İnsan 🙋🏻♂️, Hayvan 🐟 ve Bitkiler 🌱 ile ilişkili olduğunu düşünülmektedir.
❄️❄️❄️
🌱🌱🌱
🐛🐛🐛
🦋🦋🦋
🌻🌻🌻
🟰🟰🟰
🌿🌿🌿
🍷🍷🍷
🌞🌞🌞
🌝🌝🌝
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder