Erik Erikson’a göre yaşam dönemleri

Erik Erikson’a göre yaşam dönemleri, psikososyal gelişim teorisi çerçevesinde sekiz aşamadan oluşur. 

Bu aşamalar, bireyin yaşamı boyunca karşılaştığı temel çatışmaları ve bu çatışmaların çözümüne bağlı olarak gelişimini şekillendiren dönemleri tanımlar. Her aşamada bir "gelişim görevi" bulunur ve bu görevlerin başarılı ya da başarısız çözümü, bireyin kişiliğini ve sonraki aşamalara yaklaşımını etkiler. İşte Erikson’un yaşam dönemleri:

1. Bebeklik (0-18 ay): Güven vs. Güvensizlik
   • Temel soru: "Dünya güvenli bir yer mi?"
   • Bu dönemde bebek, bakım verenlere (özellikle anneye) bağlı olarak temel güven duygusunu geliştirir. Sevgi, tutarlılık ve bakım görürse güven duygusu oluşur; aksi halde güvensizlik hakim olur.
2. Erken Çocukluk (18 ay-3 yaş): Özerklik vs. Utanç ve Şüphe
   • Temel soru: "Kendi başıma bir şeyler yapabilir miyim?"
   • Çocuk, kendi bedenini kontrol etmeyi (tuvalet eğitimi gibi) ve bağımsızlığını keşfetmeyi öğrenir. Desteklenirse özerklik kazanır; aşırı eleştirilirse utanç ve şüphe duyar.
3. Oyun Çağı (3-6 yaş): Girişim vs. Suçluluk
   • Temel soru: "Keşfetmek ve başlatmak güvenli mi?"
   • Çocuk, hayal gücünü kullanarak oyun oynar ve girişimler yapar. Cesaretlendirilirse kendine güven geliştirir; engellenirse suçluluk hisseder.
4. Okul Çağı (6-12 yaş): Çalışkanlık vs. Aşağılık Duygusu
   • Temel soru: "Yeterli miyim?"
   • Çocuk, okul ve sosyal ortamda beceriler geliştirir. Başarıları takdir edilirse çalışkanlık duygusu oluşur; başarısızlık veya eleştiri aşağılık duygusuna yol açar.
5. Ergenlik (12-18 yaş): Kimlik vs. Rol Karmaşası
   • Temel soru: "Ben kimim?"
   • Ergen, kendi kimliğini ve değerlerini keşfetmeye çalışır. Tutarlı bir kimlik geliştirirse güçlü bir benlik duygusu kazanır; aksi halde rol karmaşası yaşar.
6. Genç Yetişkinlik (18-40 yaş): Yakınlık vs. Yalıtılmışlık
   • Temel soru: "Başkalarıyla derin bağlar kurabilir miyim?"
   • Birey, romantik ilişkiler ve dostluklar yoluyla yakınlık arar. Başarılı olursa sevgi ve bağ kurar; başarısız olursa yalnızlık ve izolasyon hisseder.
7. Yetişkinlik (40-65 yaş): Üretkenlik vs. Durgunluk
   • Temel soru: "Hayatta bir iz bırakabilir miyim?"
   • Kişi, kariyer, aile ve topluma katkıda bulunarak üretkenlik hisseder. Bu gerçekleşmezse durgunluk ve anlamsızlık duygusu ortaya çıkar.
8. Yaşlılık (65 yaş ve sonrası): Bütünlük vs. Umutsuzluk
   • Temel soru: "Hayatım anlamlı mıydı?"
   • Birey, yaşamını gözden geçirir. Geçmişle barışık olursa bütünlük ve bilgelik kazanır; pişmanlık ve tatminsizlik duyarsa umutsuzluk yaşar.

Erikson’un teorisi, her aşamanın bir önceki aşamaya dayandığını ve bireyin psikolojik sağlığının bu çatışmaların nasıl çözüldüğüne bağlı olduğunu vurgular. 

Bu model, gelişimin yalnızca çocuklukla sınırlı olmadığını, yaşam boyu devam ettiğini gösterir.