Obezite: Sessiz Bir Halk Sağlığı Tehdidi
Bu yazı, Türkiye'nin Obezite Gerçeği Dosyası: Her Yönüyle Obezite Yazı Dizisi kapsamında yayımlanmakta olup, obezitenin sebeplerini, tanısını, tedavi yöntemlerini ve korunma yollarını ele almaktadır.
Obezite Neden Ciddi Bir Halk Sağlığı Sorunudur?
Obezite, sadece bireysel bir sorun değil, aynı zamanda önlenebilir bir halk sağlığı krizidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Çok Paydaşlı Eylem Planı 2025 hedefleri, birçok hastalığın azaltılmasını öngörürken, obezite için yalnızca artışın durdurulması hedeflenmektedir. Bu durum, obezitenin küresel sağlık sistemleri üzerindeki baskısını açıkça göstermektedir.
Obezitenin Temel Risk Faktörleri
WHO'ya göre, bulaşıcı olmayan hastalıklar dünya genelinde erken ölümlerin başlıca nedenlerindendir. Bu hastalıklarla ilişkili dört ortak davranışsal risk faktörü şunlardır:
- Tütün kullanımı ve pasif içiciliğin zararları
- Sağlıksız beslenme (aşırı tuz, şeker ve yağ tüketimi)
- Alkolün zararlı kullanımı
- Yetersiz fiziksel aktivite
Bu risk faktörleri, aşağıdaki dört temel metabolik değişikliğe yol açarak hastalık riskini artırır:
- Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
- Yüksek kan şekeri seviyeleri (diyabet)
- Anormal kan yağları (yüksek kolesterol)
- Aşırı kilo/obezite
Özellikle yüksek kan basıncı, bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilişkili ölümlerin %25’inden sorumlu olup, onu yüksek kan şekeri ve aşırı kilo takip etmektedir.
Obeziteyi Nasıl Tespit Edebiliriz?
Obezite o kadar yaygın hale geldi ki, birçok kişi fazla kilosu olmasına rağmen kendini normal kabul edebiliyor. Ancak doğru bir değerlendirme için Beden Kütle İndeksi (BKİ) ve bel çevresi ölçümleri gibi bilimsel yöntemlere başvurmak gerekir.
Beden Kütle İndeksi (BKİ) Nasıl Hesaplanır?
BKİ = Vücut Ağırlığı (kg) / Boy (m²)
| BKİ Değeri | Kategori |
|---|---|
| 18.5 – 24.9 | Normal kilolu |
| 25 – 29.9 | Hafif kilolu |
| 30 ve üzeri | Obez |
BKİ’ye ek olarak, bel çevresi ölçümü de sağlık risklerini öngörmede önemli bir göstergedir:
| Cinsiyet | Artmış Risk | Yüksek Risk |
|---|---|---|
| Kadınlar | 80 cm ve üzeri | 88 cm ve üzeri |
| Erkekler | 94 cm ve üzeri | 102 cm ve üzeri |
Bu ölçümleri evde yapabileceğiniz gibi, aile hekiminizden destek alabilir veya Sağlıklı Hayat Merkezlerindeki obezite danışma birimlerinden ücretsiz diyetisyen hizmeti alabilirsiniz.
Obeziteden Korunma: Ne Yapmalıyız?
Halk sağlığında korunma üç aşamada ele alınır:
1. Birincil Korunma: Hastalığı Önlemek
- Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmak
- Düzenli fiziksel aktivite yapmak
- Çocukluk çağından itibaren sağlıklı yaşam tarzını teşvik etmek
2. İkincil Korunma: Erken Müdahale
- BKİ ve bel çevresi ölçümlerinin düzenli olarak yapılması
- Risk grubunda olan bireylerin diyetisyen eşliğinde beslenme planı oluşturması
3. Üçüncül Korunma: Hastalığın Yönetimi
- Obeziteye bağlı hastalıkların tedavisi
- Bariatrik cerrahi, fizik tedavi ve psikolojik destek gibi yöntemler
Bunlara ek olarak, henüz risk faktörleri bile oluşmadan yapılan önlemler primordiyal korunma kapsamına girer. Örneğin, sağlıklı şehir planlamaları, beslenme dostu yasal düzenlemeler ve halkın bilinçlendirilmesi bu kategoriye girer.
4 Mart Dünya Obezite Günü: Değişim İçin Harekete Geçin!
2025 yılı için 4 Mart Dünya Obezite Günü teması:
"Sistemleri Değiştirin, Daha Sağlıklı Hayatlar Yaratın!"
Bu tema, sadece bireylerin değil, toplumun ve sistemlerin de sorumluluk alması gerektiğini vurguluyor. Daha sağlıklı bir toplum için:
- Güvenli yürüyüş yolları ve bisiklet yolları yapılmalı
- Okullarda beden eğitimi derslerine daha fazla önem verilmeli
- Ekonomik koşullar sağlıklı beslenmeyi teşvik edecek şekilde düzenlenmeli
- Gıda güvenliği artırılmalı
Bu yıl, 4 Mart’ta kendiniz ve sevdikleriniz için sağlıklı bir adım atın. Unutmayın, obezite önlenebilir bir hastalıktır ve değişim sizin elinizde!
https://www.yeniarayis.com/yazi/sesli-bir-halk-sagligi-tehdidi-obezite-10412
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder