30 Eylül 2024’te İtalya’nın kuzeyinde Avrupa’nın ilk gen düzenlenmiş üzüm bağları denemesi gerçekleştirildi. Verona Üniversitesi’nin bir yan kuruluşu olan EdiVite tarafından geliştirilen bu Chardonnay asmalarında, mildiyö hastalığına karşı direnci artırmak için gen inaktivasyonu yapıldı. Deneme üniversite arazisinde yürütülüyor ve Veneto bölgesinde başka bir alana genişletilmesi planlanıyor. Araştırmacılar, 2025'te ilk verileri almayı ve 2026'da deneysel şarap üretimine başlamayı hedefliyor.
CRISPR-Cas9 yöntemiyle DMR6 gen ailesinden bir gen hedef alındı. Bu gen, salisilik asit üretimini sınırlayarak bitkinin bağışıklık savunmasını baskılayan bir proteini kodluyor. “Düzenleme kısmı kolay, ancak asmayı yeniden yetiştirmek, çeşide özgü zorluklar içeriyor,” diyen EdiVite’nin kurucularından genetikçi Mario Pezzotti, yeni AB düzenlemeleri onaylanırsa bu asmaların GDO kısıtlamalarından muaf tutulabileceğini belirtti. Çünkü bu düzenlemeler, yabancı DNA içermeyen bitkiler için geçerli.
Bağcılık, Avrupa tarım alanlarının %2’sini kapsarken mantar ilaçlarının %41’ini kullanıyor ve bu nedenle sürdürülebilirliğe yönelik yeniliklere ihtiyaç duyuluyor. Dirençli yabani asmalarla melezleme yapılabiliyor, ancak bu yöntem üzüm çeşitlerinin genetik kimliğini bozabiliyor. Gen düzenleme, sadece istenen mutasyonu bırakarak genomun bütünlüğünü koruyor. Ancak laboratuvar testleri, tek bir duyarlılık geninin devre dışı bırakılmasının yalnızca kısmi koruma sağlayabileceğini gösteriyor. EdiVite’nin kurucularından Sara Zenoni, “Saha denemesi, bunun mantar ilacı kullanımını azaltıp azaltmayacağını netleştirecek,” dedi.
Diğer İtalyan gruplar da benzer çalışmalar üzerinde ilerliyor. Edmund Mach Vakfı (FEM), mildiyöye karşı daha yüksek koruma sağlamak için iki DMR6 genini devre dışı bıraktığı bir Chardonnay geliştirdi. FEM araştırmacılarından Umberto Salvagnin, “Tek ve çift mutantları karşılaştırmak için saha testi başvurusunda bulunuyoruz,” dedi. Aynı zamanda, Tarım Bakanlığı’na bağlı Üzüm ve Şarap Araştırma Merkezi (CREA-VE) ile Torino Ulusal Araştırma Konseyi iş birliğiyle toz halinde mildiyöye dirençli gen düzenlenmiş bir Chardonnay için çalışmalar yürütülüyor.
Tarım Bakanı Francesco Lollobrigida’nın bu girişimleri desteklemesi, GDO karşıtlığından Yeni Genom Teknikleri’ne (NGT) geçişte bir dönüm noktası oldu. Coldiretti çiftçiler birliği başkanı Ettore Prandini de Verona’da düzenlenmiş bir asmayı bizzat dikerek bu değişimi vurguladı.
Daha önce, İtalya’da Milano Üniversitesi tarafından mantar direnci için düzenlenmiş bir pirinç çeşidinin denemesine onay verilmişti. Ancak bu deneme sahası, başlamasından bir ay sonra vandallar tarafından tahrip edildi. Buna rağmen projeyi yürüten genetikçi Vittoria Brambilla, “Kurumlar ve halktan büyük destek aldık. Denemelere 2025’te devam edeceğiz,” dedi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder