"Yetkin Akıl" e-Kitabı
(Derleyen: M. Tınaz Titiz, BNGV)
1. Kitabın Temel Amacı:
Bu e-Kitap, bireysel aklın sınırlarının ötesine geçen, daha etkili ve yaratıcı çözümler üretebilen bir kolektif akıl düzeyi olan Yetkin Akıl (YA) kavramını tanıtarak, özellikle Türkiye'nin karşı karşıya olduğu yüksek karmaşıklıktaki sorunlara çözüm bulma ihtiyacına dikkat çekiyor.
2. “Yetkin Akıl” Nedir?
Yetkin Akıl, bireylerin kendi akıllarının daraltıcılarını askıya alabildiği, çoklu akıllar ve Yapay Zeka ile birlikte çalışan, yaratıcı ve güçlü bir kavrama/çözümleme becerisidir.
Bu akıl düzeyi, bireylerin bilgi düzeyini aşan bir derinlikle hem sorunu kavrayabilir hem de sürdürülebilir çözüm üretebilir.
3. YA’nın Gerekliliği:
Kitap, toplumsal sorunların çözümünde etkili olamayan “tek akıl” yaklaşımını eleştirir.
Bireysel aklın sınırlarını kabul etmeyen bir kolektif kibir ortamında, gerçekten yeni ve işe yarar çözümler üretilememektedir.
Bu nedenle YA gibi yapılar zorunlu hale gelmiştir.
4. Süper Kolektif Akıl (Supercollective Intelligence):
Yalnızca kolektif değil, bireylerin olağanüstü kavrayış gücüne sahip olduğu yapıların oluşturduğu Süper Kolektif Akıl (SKA) kavramı, bu e-Kitapta önemli bir yer tutar. Örnek olarak Viyana Çemberi verilir. Bu yapı, nitelikli bireylerin ortak akıl üretiminde nasıl devrimsel etkiler yaratabileceğini anlatır.
5. Düşünme Engelleri ve “Sözde Düşünme”
Gerçek düşünmenin önündeki yapısal engeller ayrıntılı şekilde ele alınır:
- Akıl daraltıcılar
- Yargı temelli tartışma kültürü
- Kavram yetersizlikleri
- Kuşkusuzluk (sorgulamama)
- Saklı amaçlar ve kavram bulanıklığı
Bu engellerin bir araya gelerek sahte düşünme süreçlerini (pseudo-thinking) doğurduğu vurgulanır.
6. İç Sessizlik ve Ön-Düşünme:
Sorun çözmede başarılı olabilmek için “iç sessizlik”in önemi vurgulanır. Tartışmalarda acele cevap verme yerine, düşünmeye zaman tanımak gerekir. Aksi halde bireyler kendi önceki fikirlerinin etkisinden çıkamaz ve gerçek yenilik ortaya koyamaz.
7. Kolektif Kibir:
Bireylerin kendi akıllarına olan aşırı güveni, başka fikirleri kabul etmeme, ortak akla kapalı olma gibi durumlar, Türkiye’de kolektif akıl üretiminin önünde ciddi engellerdendir. Kitap, “tek akıllarla” çözülemeyecek karmaşık sorunlara dikkat çeker.
8. Kendini Değiştirmenin Güçlüğü:
Bireylerin değişim istemesine rağmen bunu başaramamalarının altında yatan temel nedenler:
- Zaman kullanım alışkanlıkları
- Zihinsel kirlilik (çöp bilgi, çöp zihin)
- Etkin yöntem eksikliği
Bu sorunlara karşı etkili yöntemler ve öneriler geliştirilmiştir. Örneğin: Zaman çetelesi tutmak, seçimli ve etkili özgecilik gibi.
9. “Trajik Kibir” Kavramı:
Toplumsal ve bireysel düzeyde kibirli bir düşünce yapısının, sorunların doğru kavranmasını ve çözülmesini engellediği savunulur. Sorunlar karşısında bilgiyle değil, tepkiyle davranmak çözüm değil, daha büyük çıkmazlar doğurur.
10. Sonuç ve Öneri:
Kitap, yalnızca düşünsel bir analiz değil; aynı zamanda bir eylem çağrısıdır. YA’nın sadece bireyler değil, kurumlar ve toplumlar için varoluşsal bir gereklilik haline geldiği belirtilir. Çocuklara ve gençlere “koşullanmama hakkı” verilmesi gerektiği vurgulanır.
Özetle: Kitap, geleneksel düşünme kalıplarının ötesine geçilmesini, bireylerin ve toplumun zihinsel dönüşümünü ve yeni, yaratıcı, kolektif bir düşünme sisteminin kurulmasını amaçlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder