Şema ve Modlar Hakkında Bir Özet
Bu özet, şema ve modların psikolojik temellerini ve bireyin kendini tanımasına olan katkılarını ele alıyor.
Şemalar, bireyin çocukluk ve ergenlik döneminde oluşan, çevreye ve kendine dair algısını şekillendiren kalıplardır.
Modlar ise kişinin belirli durumlarda ortaya çıkan duygu durumlarıdır ve şemalarla bağlantılı olarak şekillenir.
Şemalar ve Modlar
- Şemalar, bireyin çevresini ve kendini algılama biçimini belirleyen kalıplaşmış inanç sistemleridir. Çocukluk döneminde gelişir ve ilerleyen yaşlarda bireyin düşünce ve davranışlarını etkiler.
- Modlar, bireyin içinde bulunduğu duygu durumlarını tanımlar ve belirli tetikleyicilerle ortaya çıkar. Modlar sağlıklı veya sağlıksız olabilir ve kişinin ruh halini belirleyebilir.
Şema ve Mod Türleri
Çocuk Modları
- İncinmiş Çocuk: Mutsuzluk, yalnızlık, korku, tehdit ve utanç gibi duygular içerir.
- Kızgın Çocuk: Öfke, hiddet ve karşı gelme davranışları sergiler.
- Mutlu Çocuk: Sevilme, aidiyet ve güven duyguları içerir.
- Dürtüsel Çocuk: Anlık tatmin arayışında olan, kontrolsüz ve disiplinsiz davranan çocuk modudur.
- Denetimsiz Çocuk: Sınırları kabul etmeyen ve özgürlük arayışında olan moddur.
Ebeveyn Modları
- Cezalandırıcı Ebeveyn: Kişiyi sürekli eleştirir ve değersiz hissettirir.
- Talepkar Ebeveyn: Kişiyi sürekli mükemmel olmaya zorlar.
- Duygusal Talepkar Ebeveyn: Kişiden sürekli duygusal tatmin bekler.
Başa Çıkma Modları
- Kaçınma Modu: Kişi duygularından ve tetikleyicilerden kaçınarak korunmaya çalışır.
- Aşırı Telafi Modu: Kişi yetersizlik hissini aşırı başarı ve kontrol ile dengelemeye çalışır.
- Teslimiyetçi Mod: Kişi pasif bir şekilde olumsuz durumları kabullenir ve kendini geri çeker.
Sağlıklı Yetişkin Modu
- Duyguları ve düşünceleri dengeler, bireyin sağlıklı kararlar almasını sağlar.
- İncinmiş çocuğu destekler, dürtüsel çocuğa sınırlar koyar ve sağlıklı davranışları teşvik eder.
Temel Duygusal İhtiyaçlar
- Güvenli Bağlanma: Sevgi ve kabul görme ihtiyacı.
- Özgürlük ve Özerklik: Duygu ve düşüncelerini özgürce ifade edebilme yeteneği.
- Spontanlık ve Eğlence: Hayattan keyif alabilme becerisi.
- Gerçekçi Sınırlar: Sağlıklı ilişkiler ve sorumluluk duygusu.
- Yeterlilik ve Kimlik: Bireyin kendini değerli hissetmesi.
Şema Alanları
- Sevgi ve Aidiyet Eksikliği: Duygusal yoksunluk, sosyal izolasyon, kusurluluk hissi.
- Özgürlük ve Bireysellik Eksikliği: Bağımlılık, başarısızlık korkusu, iç içelik.
- Sınır Problemleri: Haklılık, yetersiz özdenetim.
- Aşırı Duyarlılık: Karamsarlık, duyguların bastırılması, cezalandırıcı tutum.
- Başkaları Yönelimlilik: Boyun eğicilik, onay arama, kendini feda etme.
Şemaların Kaynakları
- Çocukluk travmaları ve ihmal.
- Kültürel ve ailevi etkiler.
- Kişilik yapısı ve bireysel mizaç.
Şema ve Modlarla Başa Çıkma Yöntemleri
- Modları Tanımak: Kişi hangi modda olduğunu fark etmeli.
- Duygusal Düzenleme: Modların ihtiyaçlarını anlamak ve karşılamak.
- Alternatif Düşünceler Geliştirmek: Olumsuz inançları değiştirmek.
- Sağlıklı Yetişkin Modunu Güçlendirmek: İçsel dengeyi sağlamak.
Bu düşünme yöntemi, bireyin kendini daha iyi anlamasını ve duygusal sağlığını geliştirmesini amaçlamaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder