İnsanlık Tarihinin En Büyük Volkanik Patlaması: Toba Felaketi
Yaklaşık 74.000 yıl önce, Endonezya’daki Toba Yanardağı, Dünya tarihindeki en büyük volkanik patlamalardan birini gerçekleştirdi. Patlama, yaklaşık 2.700 metre yüksekliğinde bir kubbeye sahip olan yanardağın çökmesiyle başladı. Küçük patlamalar ve depremlerle başlayan süreç, ani ve devasa bir patlamaya dönüştü.
Toba'nın patlaması, 1.000 kilometreküp volkanik kül ve lav yayarak, 40.000 megaton TNT'ye eşdeğer enerji açığa çıkardı. Bu, en büyük hidrojen bombasının 40 katı, Krakatau’nun 1883’teki patlamasının ise 1.000 katı büyüklüğündeydi. Patlamanın ardından 30 kilometre yüksekliğe ulaşan bir kül bulutu atmosfere yayıldı ve küresel iklimi etkiledi.
Patlama, Sumatra ve çevresindeki tüm ekosistemi yok etti. 200 km/saat hızla ilerleyen süper sıcak (yaklaşık 1.100°C) kül ve gaz akıntıları bölgedeki tüm canlıları yok etti. Volkanik küller Hindistan’a kadar ulaşarak yaklaşık 15 cm kalınlığında bir tabaka oluşturdu.
Atmosfere salınan 10 milyar ton sülfür dioksit, güneş ışığını engelleyerek küresel sıcaklıkları 3 ila 5°C düşürdü. Bu soğuma, yaklaşık 10 yıl sürdü ve Dünya çapında ekolojik dengesizliklere yol açtı.
Bazı bilim insanları, bu felaketin insan nüfusunda büyük bir genetik daralma yarattığını ve dünya genelinde yalnızca 1.000 ila 10.000 üreme çağında bireyin hayatta kaldığını öne sürmektedir. Aynı dönemde bazı hayvan türlerinde de benzer genetik daralmalar gözlemlendi.
Toba, son 28 milyon yılın en büyük volkanik felaketi olarak kabul edilir ve etkileri, Dünya’nın ekosistemini değiştiren büyük kitlesel yok oluşlarla karşılaştırılmaktadır. Ancak bu felaketin keşfi ancak 1990’larda mümkün oldu ve bilim dünyasında hala tartışmalara konu olmaktadır.
https://www.smithsonianmag.com/blogs/smithsonian-books/2025/01/24/how-the-largest-volcanic-eruption-in-human-history-changed-the-world/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder