Beyin Nakli veya Beyin Transplantasyonu olası tıp gelişmelerinden biridir.
Tıpta ettik bittiden önce yaptığımız işin etik yönünü gözden geçirmeliyiz. Beyin nakli doğruluğu veya yanlışlığı üzerine düşünmeden önce bizi biz yapan nedir sorusunu düşünmemiz gerektiğini dile getirmek isterim. Antik Yunan' da bir paradoks olan hikayeyi aktardıktan sonra beyin nakli üzerinde düşünmeye devam edebiliriz.
Theseus'un gemisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Theseus'un gemisi, felsefede bir paradoks.
Plutark'ın aktardığı Yunan efsanesine göre, Girit'ten muzaffer dönen Theseus'un gemisi Atina'da hatıra olarak uzun süre muhafaza edilir. Zamanla geminin tahtaları çürüdükçe yenileriyle değiştirilir. Öyle ki, bir gün geminin değiştirilmedik hiçbir parçası kalmaz. Bu durumda gemi hala Theseus'un gemisi sayılır mı, yoksa başka bir gemi haline mi gelmiştir? Gemi, antik filozoflar için tartışma konusu olur
Theseus'un gemisi, filozofları tarih boyunca uğraştıran bir konudur. Paradoksun çözümü için çeşitli öneriler ortaya atılmıştır.
Heraklitos'a göre, varlıklar sürekli değişmektedir. Bu nedenle yukarıdaki konu bir paradoks değildir, Theseus'un gemisi daha Atina'ya vardığı günün ertesinde farklı bir gemi olmuştur.
Aristo'ya göre bir varlığı tanımlayan dört neden vardır. *Şekilsel neden* veya şekil, bir varlığın görünüşü, tasarımıdır. *Maddesel neden* , maddesidir. Aristo'ya göre bir şeyin neliğini şekilsel neden tanımlar, dolayısıyla Theseus'un gemisi, aynı gemi olarak kalmıştır, zira şekli değişmemiştir. Aristo'nun diğer bir nedeni *nihai neden* veya *maksattır* . Theseus'un gemisinin tahtaları değişse de maksadı (Theseus'u taşımak) değişmemiştir, hala aynı gemidir. Son olarak *etkin neden* bir şeyin kim tarafından ve nasıl yapıldığıyla ilgilidir. Örneğin, bir geminin hangi tür ustalarla, ne tür aletlerle yapıldığı. Theseus'un gemisini ilk yapan ustalar ve onların aletleri, gemiyi onaranlarla aynı olduğu için, bu neden açısından da gemi aynı kalmıştır.
Geminin hala Theseus'un gemisi olduğunu söyleyenlere karşı ikinci bir soru daha ortaya atılmıştır: Değiştirilen tüm parçalar bir tarafta saklansa ve bunlar kullanılarak ikinci bir gemi yapılsa, bu Theseus'un gemisi olur mu?
Theseus'un gemisi, modern hukuktaki bazı sorunlarla ilgilidir. Örneğin, Theseus'un bir gemisi yerine otomobili olsaydı, tüm parçaların değişmesi ruhsat ve sigortayla ilgili sorunlar doğuracaktı. Araçların şasi numaraları en belirleyici unsur olarak ruhsatın üzerine kaydedildiğine göre, hukuksal açıdan şasi numarasının değişmesi, aracın değişmesi anlamına gelir mi? Theseus'un şasi numarası değiştirerek yeni bir araca sahip olduğu öne sürülürse, yeniden alım-satım vergisi ödemesi gerekir mi? Şasi değişiminden önceki sigorta poliçesi hala geçerli olur mu?
Paradoksun kişilik sorunuyla da ilgisi vardır. Tüm organları zamanla nakledilerek yenilenmiş bir insan, başlangıçtakiyle aynı kişi midir? Hayatımız boyunca vücudumuzdaki tüm atomlar doğal bir şekilde yenileriyle değişse, bu hayatı sürenin tek bir kişi olduğu söylenebilir mi?
Teseus'un gemisi Felsefecileri meşgul etttiği kadar beyin naklinin bizi meşgul edeceğe benziyor.
Bir kadının beyninin bir erkeğe nakledildiğini varsayalım ve düşüncelerimizi bu yönde sorgulayalım.
Şekilsel nedene modern deyim ile yapı veya yabancı terim ile structure olarak çevirebiliriz.
Bir kişiye beyin nakli yapıldığında vücudun yapısı korunmaktadır. Vücut, kalp, kemik, karaciğer, beyin gibi organlardan meydana gelmektedir. Birlikte uyum içinde çalıştıkları sürece kişi canlı ve sağlıklıdır.
Beyin yapısı ise kişiden kişiye değişmektedir. Erkek beyni ve kadın beyni, Ahmet beyni ile Mehmet beyni onları farklılaştıran çıplak göz ile ayırt edilmeyen yapısal ve bağlantısal özelliklere sahiptir.
2. Maddesel neden veya o yapının yapıldığı maddenin beynimizin işlevi için çok önemli olmadığını düşünüyorum. Hiç birimizin molekülleri doğduğumuz andaki moleküller değil. Ölüm anında ise bugünkünden çok farklı olacaktır.
3. Nihai neden veya maksat açısından beyin nakli önemli bir değişime yol açacaktır. Erkeğin hayat amacı başka, kadınınki başka, Ahmet'in başka, Mehmet'in başka. Kişilik dediğimiz şeyi büyük ölçüde beyin oluşturuyor ise, beyin nakli kişinin kişiliğini değiştirecektir. Başka bir kişi olacaktır.
4. Etkin neden ise yaradılışı kasteder. A ve B kişilerin çocuğu olan C nin gövdesi ile F ve G nın çocuğu olan H'nin beyni bir araya geldiğinde hibrid bir varlık ortaya çıkacaktır. Ameliyat anı yeni bir yaradılışı simgeler. A, B, F, G'nin çocuğu, C-H doğmuştur. Ortaya çıkan kişi ne C nede H'dir.
İlgili başlık:
