Pleasure is the Measure: Hayatın Anlamı ve Zevk Kavramının Önemi
“Pleasure is the measure” (Zevk, ölçüdür; Haz ölçüdür) ifadesi, hayatın anlamını ve değerini bireyin aldığı keyif ve haz üzerinden değerlendiren bir felsefi yaklaşımı ifade eder.
Bu kavram, antik çağlardan beri hedonizm (zevkçiliği) savunan filozoflar tarafından tartışılmış ve modern düşünce akımlarında farklı bağlamlarda ele alınmıştır.
Bu yazıda, "Pleasure is the measure" anlayışını çeşitli yönleriyle inceleyeceğiz: felsefi temelleri, etik boyutu, psikolojik etkileri ve günlük hayatta uygulanabilirliği.
Felsefi Temelleri
Hedonizmin kurucusu sayılan Antik Yunan filozofu Epiküros, mutluluğun ve iyi bir yaşamın temelinin haz almak ve acıdan kaçınmak olduğunu savunmuştur.
Ancak Epiküros’a göre bu haz, sadece fiziksel zevklerden ibaret değildir. Daha derin ve uzun vadeli mutluluk, zihinsel dinginlik (ataraxia) ve korkusuzluk (aponia) ile sağlanır. Ayrıca Epiküros farklı kavramlar olan haz ve mutluluğu birbirine yakın görmüştür.
Epikürcü bakış açısı, "Pleasure is the measure" anlayışını yalnızca bedensel zevklerle sınırlamaz, aynı zamanda duygusal ve entelektüel tatmini de kapsar.
Ortaçağ ve Rönesans dönemlerinde bu anlayış, ahlaki ve dini değerlerle sınırlandırılsa da, modern dönemde Jeremy Bentham gibi faydacı filozoflar, insan davranışlarını değerlendirirken haz ve acının temel ölçütler olduğunu öne sürmüştür.
Bentham'ın “en büyük mutluluk ilkesi” (greatest happiness principle), zevki artıran ve acıyı azaltan eylemleri etik olarak üstün görür. Ancak yine mutluluk ve haz kavramları arasında net bir ayırım yapmaz.
Hazcılığın Etik Boyutu
"Pleasure is the measure" anlayışı, etiğin öznel ve nesnel boyutları arasında bir denge kurmayı gerektirir. Öznel olarak, her bireyin zevk aldığı şeyler farklıdır. Bu durum, bireysel tercihlere saygı duyulmasını gerektirir. Ancak bireysel hazcılık yaklaşımı, toplumun genel refahını göz ardı ederse etik bir sorun haline gelebilir.
Bir başka tartışma ise, kısa vadeli hazların uzun vadeli sonuçlarıdır. Örneğin, anlık tatmin sağlayan bir davranış, ileride daha büyük acılara yol açabilir.
Bu nedenle, bilinçli hedonizm anlayışı önem kazanır. Bilinçli bir hedonist, kısa vadeli zevklerin cazibesine kapılmadan uzun vadeli mutluluk ve anlam arayışını önceler.
Psikolojik ve Biyolojik Boyutları
Zevk arayışı, insan doğasının bir parçasıdır.
Nörobilim araştırmaları, beynimizin ödül sistemi aracılığıyla hazza nasıl tepki verdiğini ortaya koymaktadır. Dopamin gibi nörotransmitterler, keyifli deneyimlerin beyinde nasıl işlendiğini ve tekrar haz alma arzusu yarattığını açıklamaktadır. Ancak bu durum, haz arayışının bağımlılık ve doyumsuzluk gibi olumsuz sonuçlara da yol açabileceğini göstermektedir.
Mutluluk kavramı ise daha ziyade serotonin ile ilintilidir. Fazla mutluluğun bağımlılık, doyumsuzluk gibi etkileri yoktur.
Psikolojik açıdan, mutluluk ve haz arasındaki farkı anlamak önemlidir. Haz, genellikle geçici ve anlık bir duygudur, ancak mutluluk daha derin ve sürdürülebilir bir tatmin hissi sağlar.
Bu nedenle, "Pleasure is the measure" anlayışı, mutluluğu bir bütün olarak ele almalıdır.
Günlük Hayatta Uygulanabilirliği
"Pleasure is the measure" anlayışı, modern yaşamda anlam arayışını yönlendiren bir pusula olabilir. Ancak bu pusulayı etkili kullanmak için bazı temel sorular sorulmalıdır:
- Zevk aldığım şeyler bana uzun vadede mutluluk sağlıyor mu?
- Haz arayışım başkalarının refahını olumsuz etkiliyor mu?
- Kendimi fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak dengede hissediyor muyum?
Bu soruların yanıtlarını ararken, bireyin kendini tanıması ve hayatına bilinçli bir şekilde yön vermesi gerekir. Zevk, bir ölçüt olabilir, ancak bu ölçütün mutsuzluk getirmemesi için bilinç ve sorumlulukla dengelenmesi şarttır.
Sonuç
“Pleasure is the measure” felsefesi, yaşamın merkezine zevki ve mutluluğu koyar.
Ancak bu anlayış, yalnızca anlık tatminlerle sınırlı kalmamalı; uzun vadeli anlam ve etik sorumluluklarla dengelenmelidir.
Zevk ve mutluluk arayışı, bireyin kendini gerçekleştirmesi ve daha tatmin edici bir yaşam sürmesi için bir rehber olabilir.
Bu nedenle, hayatta hem zevki, hem mutluluğu ölçü almak, insanın hem kendisi hem de çevresi için daha dengeli seçimler yapmasına olanak tanır.
Adrienne Maree Brown’ın Pleasure Activism kitabının özeti
Dr. Robert Lustig, Haz ve Mutluluk
Haz ve Mutluluk: Farklı Kavramların Derinlemesine Analizi