“Morose delectation” (Latince: delectatio morosa) özellikle Hristiyan skolastik ve ahlâk felsefesi literatüründe kullanılan bir kavramdır. En basit hâliyle:
Zihinde beliren uygunsuz, günah olarak görülen bir düşünceden bilinçli şekilde zevk alma, onu isteyerek oyalama hâli demektir.
Daha açık anlatımıyla:
- Aklına etik olarak yanlış, günahkâr ya da uygunsuz kabul edilen bir düşünce gelir.
- Normalde kişi bu düşünceyi reddedebilir.
- Fakat delectatio morosa durumunda kişi, o düşünceyi zihninde bilerek tutar, çevreler, hayal eder ve bundan bir tür haz duyar.
“Morose” burada kederli, durgun, içe dönük, hatta biraz karanlık bir zevki anlatır.
Kavramın kaynağı
Orta Çağ teologları, özellikle Aquinas (Thomas Aquinas) ve skolastik düşünürler, günahın üç biçimini ayırırken bu terimi kullanırdı:
- Suggerere (düşüncenin gelmesi) — istem dışı, günah sayılmaz.
- Delectatio morosa (düşüncede isteyerek oyalanma) — günahın zihinsel zevk alma düzeyi.
- Consensus (fiilen kabul etme / eyleme geçme) — tam günah.
Modern anlamda kullanımı
Bugün kavram daha çok:
- Zihinsel oyalayıcı karanlık düşüncelerde haz alma,
- Uygunsuz hayallerden tatmin duyma,
- Çatışmalı içsel fantezilerle kendini meşgul etme,
gibi bağlamlarda, daha seküler psikoloji ve etik tartışmalarında da yer bulur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder