Quipu (veya khipu), eski İnka medeniyeti tarafından geliştirilen ve Güney Amerika'daki And Dağları bölgesinde kullanılan bir kayıt tutma sistemidir.
Kelime, Quechua dilinde "düğüm" anlamına gelir ve bu sistem esasen ipler ve düğümlerle bilgi saklamak için tasarlanmıştır. Quipu, genellikle pamuk veya yün iplerden yapılır ve farklı renkler, düğüm türleri ve düzenlemelerle sayısal veriler, istatistikler ya da bazen sözlü anlatılar gibi bilgileri kodlar.
Quipu'nun Özellikleri:
- Yapısı: Bir ana ip (genellikle daha kalın) ve buna bağlı çok sayıda yan ip bulunur. Yan iplerde çeşitli düğümler yer alır ve bu düğümlerin konumu, türü (örneğin tek düğüm, çift düğüm) ve sayısı belirli anlamlar taşır.
- Kullanımı: Quipu, İnka İmparatorluğu'nda vergi kayıtları, nüfus sayımı, tarım ürünleri stokları gibi idari bilgileri tutmak için kullanılıyordu. Ayrıca bazı araştırmacılar, quipuların hikâye veya tarih anlatımı gibi daha karmaşık bilgileri de kodlayabileceğini öne sürmektedir.
- Sayısal Sistem: İnka'lar ondalık tabanlı bir sayı sistemi kullanıyordu ve quipulardaki düğümler bu sisteme göre düzenleniyordu. Örneğin, bir ipteki düğümler birler, onlar, yüzler gibi basamakları temsil ederdi.
İlginç Yönleri:
- Quipu, yazının bulunmadığı bir kültürde karmaşık bilgi yönetimini mümkün kılan bir araçtır. Bu nedenle, İnka medeniyetinin matematiksel ve organizasyonel yetkinliğini gösterir.
- Günümüzde quipuların tam anlamı hâlâ çözülememiştir. Düğümlerin sayısal verileri temsil ettiği açık olsa da, renkler ve diğer unsurların tam olarak neyi ifade ettiği konusunda araştırmalar devam etmektedir.
Quipu, bugün Peru ve Bolivya gibi ülkelerde müzelerde sergilenmekte ve antropologlar ile tarihçiler için önemli bir inceleme konusu olmaya devam etmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder