David Graeber’in “Bullshit Jobs” kitabı, Türkçeye “Tırışkadan İşler” olarak çevrildi. Kitap, modern ekonomide aslında gereksiz, anlamsız ve boş işlerin nasıl yayıldığını ve insanların bu tür işlerde çalışırken yaşadığı içsel çelişkileri anlatıyor.
Tırışkadan İşler – Özet
1. Tanım ve Temel Tez:
Graeber, “tırışkadan işler”i, çalışanların bile gereksiz olduğunu düşündüğü, dünyada olmasa hiçbir fark yaratmayacak iş türleri olarak tanımlar. Bu işler sadece var olmak için var gibidir ve çalışanlar, zamanlarını boşa harcadıklarını hissederler.
Örneğin;
- Gereksiz rapor hazırlayanlar
- Sürekli toplantı yapan ama karar almayanlar
- Var olan süreçleri daha karmaşık hale getiren bürokratlar
2. Tırışkadan İş Türleri:
Graeber bu işleri 5 ana kategoriye ayırır:
- Lakapçılar (Flunkies): Üstlerin kendini önemli hissetmesi için var olan işler (asistanlar, resepsiyonistler gibi).
- Tamirciler (Goons): Rekabet ortamında çalışan ama esasen yararsız olanlar (PR’cılar, lobiciler).
- Yamacılar (Duct Tapers): Sistemin açıklarını kapatanlar ama kalıcı çözüm üretmeyenler.
- Kutucuk Doldurucular (Box Tickers): Sırf prosedür tamamlansın diye yapılan işler.
- Gözetmenler (Taskmasters): Diğer insanlara anlamsız işler veren yöneticiler.
3. Bu İşler Neden Var?
Graeber’e göre serbest piyasa iddiasının aksine, kapitalist sistem tırışkadan işlerin oluşumunu teşvik eder:
- Bürokratikleşme arttıkça işler karmaşıklaşır.
- Hiyerarşi büyür ve herkes altında çalışanlar olsun ister.
- Prestij için gereksiz pozisyonlar yaratılır.
4. Toplumsal Etkiler:
Tırışkadan işler bireyde anlamsızlık hissine yol açar. Çünkü insan, yaptığı işin dünyaya katkı sunmasını ister.
Bu durum;
- Depresyon
- Özgüven kaybı
- Toplumsal yabancılaşma gibi sonuçlar doğurur.
Örneğin; bir temizlik görevlisi, toplum için yararlı iş yaparken, bir beyaz yakalı, haftanın çoğunu boş raporlarla geçirip anlamsızlık duygusuna kapılır.
5. Çözüm Önerileri:
Graeber, “Evrensel Temel Gelir” gibi fikirleri savunur. İnsanların anlamsız işlere mahkum olmadan yaşayabilmesi gerektiğini söyler. Ayrıca üretkenliği kutsayan ve herkesin çalışması gerektiğini söyleyen kültürel anlayışı sorgular.
6. Sonuç:
Tırışkadan işler, modern toplumun görmezden geldiği bir krizdir. İnsanları tüketir, zaman israfına neden olur ve gerçek değer yaratmayan bir ekonomik düzen kurar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder