2014-02-23

Internet'in Üçüncü Gülü Usenet

Geocities'deki sayfanın mirroru
Rahmetli Yursan Atakan'ı sevgi ile anıyorum.
---

Featured page, Saturday - November 8, 1997, on - Hürriyet- Yurtsan Atakan's Interactive Page

Bu yazıda ve Usenet'te gördüğünüz tüm yazılardaki iddiaları şüphe ile karşılayın, her zaman kaşıt bir görüş bulabilirsiniz. Güzel, çirkin, doğru, yanlış, saçma kavramları sürekli değişimi ve bağlamı yansıtmayacak şekilde ele alınırsa kavram kargaşasına sebep olurlar.
Bu yazıda olanları biliyorsanız lütfen okumayın ve mesajı hemen silin.

USENET Nedir?

Usenet Dünya çapında bir tartışma ortamıdır. Konuya göre ayrılmış tartışma gruplarını içermektedir. Bu gruplara haber grubu veya Newsgroup adı verilir. Bu haber gruplarına uygun yazılımlara sahip kişiler tarafından mesajlar gönderilir. Daha sonra bu makaleler birbirine bağlı bilgisayar sistemleri aracılığı ile dağıtılır. Bazı haber gruplarının moderatörü vardır. Bu gruplara gönderilen makaleler öncelikle onay vermesi için bir moderatöre gönderilir. Usenet bilgileri bir çok bilgisayar ağı üzerinden iletilir, ancak ağırlık UUCP ve internet üzerindendir.

Usenet'i tanımlamak neden bu kadar zor?

Usenet üzerinde hergün "kör adam ve fil" örneğini görmek mümkün. Usenet anlaşıldığından daha ziyade yanlış anlaşılıyor. Usenet'i kullananlar arasında anlamamaktan doğan alevlenmeler varken dışarıdakilerin ne kadar az anlayabildiğini tahmin edin.

Usenet ne değildir?

Usenet bisiklet değildir. Usenet bir tür balık değildir. Usenet bir kurum değildir. Usenet US-net değildir. Hiç kimsenin Usenet üzerinde tam bir yetkisi yoktur. Usenet AŞ, Usenet Company, Usenet Hükümeti gibi bir şey yok. Siz Usenet'te tek başınasınız.
Usenet haber grupları altında bir takım organize etkinlikler olduğu kesin. Ancak bunlar usenet kurumuna bağlı değildir. Grup oluşturma süreci bu etkinliklerden biridir. Ancak Usenet'in kendisini çatısı altında mümkün olan kurumsal etkinliklerden ayırmak gerekir. Usenet'i durdurmak isteyenler varsa bile Usenet onlar olmadan geleceğe doğru devam eder.

Usenet bir demokrasi değildir.

Usenet'in başında herhangi bir kişi veya kurum bulunmadığına göre Usenet bir demokrasi, otokrasi veya herhangi bir -asi olamaz. Sizden daha çok yazan, bilen, ve daha çok ağ üzerinde olanlara mutlaka rastlarsınız. Usenet'in Amerika'da doğduğu doğrudur. Ancak bugün Usenet bütün dünyaya yayılmış durumdadır. bazı ülkelerde ulusal telekom tekelleri Usenet'i etkilemeye çalışmaktadırlar. Bu gibi ülkelerde enformasyon akışı fiyat veya elde edilebilirlik araçları ile kontrol edilmeye çalışılmaktadır.

Usenet Reklam yapma ortamı değildir.

Usenet reklam için uygun bir ortam değildir. Usenet'in akademik kökleri ve kullanıcıların gelenekleri reklama hoş göz ile bakmaz. Reklam verenler kullanıcılar tarafından ağır şekilde cezalandırılabilirler. Bilgi verme tarzında yapılan duyurular bazen hoş karşılanabiliyor.
Firmanız için duyuru yapacak bir yer arıyorsanız. "biz" Öbeği sizin içindir. Bu öbek diğerlerinin tersine reklam serbest olarak tanımlanmıştır.
Usenet Unix Network değildir. Usenet üzerinde her türlü makineyi bulmak mümkündür. Başlangıçta Unix sistemi kullanıldığından diğer makineler Unix komutlarının benzeşimini yaparak etkileşim kurmaktadırlar.

Usenet bir ASCII ağı değildir.

ASCII'deki "A" harfi American'ın A'sı dır. Usenet üzerinde en çok ASCII karakterleri kullanılmaktadır. Ancak bu tek karakter tablosu değildir Binary gruplarda, farklı ülkelerin gruplarında ASCII dışı karakterler görmek mümkündür. ASCII dışı karakterler ASCII'nin üst setler olarak uluslararası standartlar enstitüsü tarafından tanımlanmıştır. Türkçe için geçerli olan ISO-8859-9 Türkçe Karakter Tablosunu ek olarak görebililirsiniz.

Usenet nedir?

Usenet belli gruplar halinde bir biri ile iletişim kuran insanlar topluluğudur. Usenet user nework'tur. Aktif olan grupların listesi news:news.lists ve diğer news hierarşisi içindeki gruplarda periyodik olarak yayınlanır. Daha geniş bir liste "Alternative news groups lists" adı altında news:news.lists grubuna gönderilir. her haber sunucusu kullanıcılarına hangi grupları sunacağına kendi karar verir. Dolayısı ile ulaşabileceğiniz gruplar yerden yere değişir.
Haber grupları ile ilgili başka bir nokta bunların ismi ile ilgilidir. Doğru adlandırma, haber grubu, tartışma grubu veya news group'dur. Yanlış analamalara yol açan isimler, oda, baz, board, yuvarlak masa, tartışma odası, kullanıcı grubu vs.dir. Ve dikkat edin her sistemin başındaki kişiye , SysOp değil, system administrator veya sistem yöneticisi denir. karşınızdakilerin sizi anlamasını bekliyorsanız doğru terimleri kullanmalısınız.

Çeşitlilik.

Usenet tanımları size belirsiz geliyorsa gerçek yaşamda öyle olduğu içindir. Usenet'i oluşturan yapılar oldukça çeşitlidir. Özel network'lar, Üniversiteler, liseler, ISS'ler, ev bilgisayarları, hepsi Usenet üzerinde birbirine bağlı olarak çalışırlar.
Günde bir kaç megabyte trafiğe sahip olan networklar için Usenet trafiği hiç'de fazla değil. News-mail gateway'ler, mail listeleri, arasında usenet ve non-usenet'i ayıran çizgiyi kesin bir şekilde çizmek giderek zorlaşıyor.

Kontrol.

Sürekli postingler, Usenet'i ayakta tutmak için bir çok makale news hierarşisi içinde düzenli olarak postalanır. Bunlar gönüllüler tarafından yürütülen hizmetlerdir. Bu kişilerin sayısı az, katkıları büyüktür. Bu kişileri tanımanız gerekir. Bu sürekli yayınlar arasında David Laurence tarafından güncel tutulan standart ve alternatif haber grupları dosyalarıdır. Bu makaleler kesinlikle onun Usenet hakkında kişisel görüşleridir. Ancak yeni bir Usenet haber sunucusu kurmaya çalışıyorsanız David'in listeleri kesinlikle akıllı bir başlangıç noktası olur.

Haber iletimi.

Eski günlerde UUCP ağırlıklı olan iletim günümüzde internet ağırlıklı iletiye dönmüştür. UUCP üzerinde bulunan bazı siteler kendilerini "bel kemiği" olarak niteliyorlardı. Bunlar trafiğin ciddi olarak aktığı noktalardı. Bugün işler değişti. En küçük siteler bile eskiden hayal edilemeyen hat kapasitelerine sahiptir. en küçük firmalar bile Usenet feed'ini düşünebilir. Amerikada belirgin etkisi devam eden tek UUCP alanı kalmış durumda, UUNET. UUNET ileti savaşlarında rol almaktan uzak olan bir kurum. UUNET iletiyi zaman dilimi başına ücretlendiriyor ve bir takım yasal sorumluluklara sahip.
Avrupa'da Amerikadan farklı olarak değişik ücretlendirme şekilleri izlenebilmektedir. Avrupa yasaları daha kontrollu olmayı hükmediyor. Bu kesinlikle Amerikadaki sitelerden farklıdır. Amerikada bir isim seçilir, bilgisyar , software ve feed alınır ve iş bitti. Avrupanın "selim tekelleri" şimdi daha ucuz ve daha dağınık bulunan Amerikan rakipleri ile karşı karşıya kalmış durumdadırlar. Avrupada yaşayan bir kullanıcı veya ISS pekala Amerikada bulunan bir haber sunucusunu kullanabilmektedir.

Haber grubu oluşturma.

Haber gruplarının nasıl oluşturulduğunu tarif eden dokümanın adı: "How to Create a New news Group"dur ancak daha sık olarak diğer bir isimle "Kurallar" veya "The Guidelines" olarak anılır. "Kurallar"ı takip ederseniz, grubunuz oluşabilir ve yaygın katılım ve destek şansı bulabilir. Yalnız Usenet'in yapısı nedeniyle bir oylama sonucu oluşmuş grubun veya herhangi başka bir kararın, zorla haber sunucusu yöneticilerine kabul ettirmeyi imkansızlaştırır. Bu nedenle grubunuzun yaygın olarak dağıtılabilmesi için, sadece "kurallar"ı takip etmeniz yetmez. "Kurallar"ın ruhuna aykırı davranışlar cezalandırılır. Söz konusu olan haber sunucusu yöneticileri olunca onları kızdırmaya gelmez, intikamlarını sizden alırlar.
Şöyle bir soru sorabilirsiniz. Yeni bir kullanıcı "kurallar"ın ruhunu nasıl anlayabilir? cevap ise basit; anlayamaz. Bu nedenle yaygın olarak duyacağınız tavsiye Usenet'te yeni bir kullanıcı iseniz yeni bir haber grubu yaratmaya kalkmayın. Eğer gerçekten iyi bir fikriniz varsa news:news.groups grubunu en az altı ay takip edin. Aman ne diyorsunuz altı ay çok uzun, bu kadar sabredemem diyorsanız gerçekten öğrenmeye ihtiyacınız var, bu durumda en az bir sene bu grubu takip etmeniz önerilir. Bu yazıyı okurken bu önerilerin fazla ve gereksiz şekilde sıkı olduğunu düşünebilirsiniz. Böyle düşünüyorsanız, bu düşüncenizi unutmaya çalışın. Öğrenmeden konuşma konuşana eziet vericidir. Bu bilmediğiniz bir ortama paraşütsüz atlamaya benzer. Zorla düşüncelerinizi kabul ettirmeye çalışıyorsanız şunu unutmayın, karşınızdakiler yaratacağınız grubunu bir hareket ile kendi haber sunucusndan atmaya yetkili.
Yukarıda gördüğünüz gibi Usenet bir Demokrasi değilidir. Ancak Usenet'in bir özelliği, yeni grupların oluşturulması demokrasinin bir şekli sayılabilir. Grubun yaratıcı sponsoru "Kurallar"a uymadı ise grubun yaygınlaşması oldukça zordur. Şu an geçerli olan "Kurallar"a göre yeni bir grubun oluşması için açık oylama yapılması gerekiyor. Ancak diğer taraftan bazıları yeni grup oluşturma sürecini demokrasinin bir ayıbı olarak niteliyorlar, çünkü oylamanın sonucunu haber sunucaların . sistem yöneticilerine kabul ettirmenin hiç bir yolu yoktur. Usenet bir demokrasiye doğru mu gidiyor yoksa mülkiyet haklarının en ağır şekli ve otoriteye güvenememe günün galipleri mi olacak. Bu konuda bahse girmeyi düşünmüyorum.

Mutsuz iseniz.

Mülkiyet hakları Usenet'te sonuna kadar geçerli. Hiç kimseye haber sunucusunda neden news:alt.sex grubunu barındırmadığını soramazsınız. Sizin sistem yöneticiniz bu grup olmayacak diyorsa siz o gruba ulaşamazsınız. Beğenmezseniz'de bu böyle. Biz nasıl olsa dışarıdakiler olarak o grubu görüyoruz. Bu sizin seçeneksiz olduğunuz anlamına gelmez. Hizmet sağlayıcınız ve haber sunucunuzun yapısına bağlı olarak bir takım iç baskı olankalarınız olabilir. Veya biraz yatırım ile kendi feedinizi başka bir yoldan temin edebilirisiniz. Usnet feed'ini taşıyabilecek bilgisayarların fiyatları 500$'a kadar düşmüş durumda. Unix kutuları 1000$ civarında. Unix benzeri ücretsiz veya düşük ücretli yazılımları ftp ile elde edebilirisiniz. Bu durumda kendi krallığınızı yaratmış oluyorsunuz.
Madalyonun diğer yüzü'de aynı aslında. Başka bir sitede kullanıcının yaptığını beğenmiyorsanız, sadece o sitenin yöneticisi onu durdurmaya yetkilidir. Onlara söz konusu kullanıcı hakkındaki probleminizi iletip ikna edebilirsiniz. Hoşlarına giderse başardınız.
Eğer söz konusu kullanıcı haber sunucusunun sistem yöneticisi veya sahibi ise, unutun gitsin, kazanamazsınız. Yapabilyorsanız yazılımınızdaki ayarları kullanarak onun yazılarını görmemeyi sağlayabilirisiniz.

Gerekli sözler #1 Usenet toplumu:

Daha önce elektronik iletişim yöntemlerini kullanmamış olanlar bunun nasıl bir "sosyal beceri" gerektirdiği konusunda fikir sahibi olmayabilirler. Öğrenilmesi gereken ilk şey: Başka insanlar sadece sizden farklı düşünüyor olmayabilirler, fikirleri sizin için "tehdit" oluşturabilir. Aynı şekilde sizlerin fikirleri onlar için bir "tehdit" olabilir. Bunda yanlış bir şey yok. Görüşlerinizi maske arkasına gizlemeye gerek yok. Dünyadaki herkes korkulacak cinsten değil ve onlar ile analmlı iletişim kurabilirsiniz. Bunları yapamayanların "sosyal becerisi" eksiktir.
= Nick Szabo =

Gerekli sözler #2 Anarşi olarak Usenet

Anarşi, sizi rahatsız eden şeyleri düzene koyma gereğidir. = Anonim =

Bu belge İngilizce olarak news:announce.newusers grubunda yayınlanan (SSS) Sık Sorulan Sorular belgelerinden derlenmiştir.

Hiç yorum yok: