Nicholas Allott, Chris Knight ve Neil Smith (ed.) — The Responsibility of Intellectuals: Reflections by Noam Chomsky and Others after 50 Years adlı kitaba ilişkin bir özet bulacaksınız.
Kitap hem Chomsky’nin 1967 tarihli ünlü metninin tarihî önemini yeniden değerlendiren metinleri hem de 50. yıldönümü için yazılmış yeni denemeleri, yorumları ve tartışmaları bir araya getiriyor.
Kısa bibliyografik bilgi
- Başlık: The Responsibility of Intellectuals: Reflections by Noam Chomsky and Others after 50 Years (ed. Nicholas Allott, Chris Knight, Neil Smith).
- Yayıncı: UCL Press (dağıtım: University of Chicago Press vb.). Yayın yılı: 2019 (50. yıldönümü çalışması).
Kitabın amacı ve genel çerçevesi
Kitap, Noam Chomsky’nin 23 Şubat 1967’de The New York Review of Books’ta yayımlanan ve kısa sürede geniş yankı bulan “The Responsibility of Intellectuals” başlıklı makalesinin (Vietnam Savaşı bağlamında aydınların sorumluluğu üzerine radikal eleştirisi) 50. yıldönümünde düzenlenen UCL konferansının çıktılarını, Chomsky’nin anılarını ve konferans katılımcılarının/diğer düşünürlerin yazılarını bir araya getirir. Amaç: Chomsky’nin ortaya koyduğu temel sorumluluk ilkelerini (gerçeği söylemek, yalanları ifşa etmek, tarihsel bağlam sağlamak) günümüzün siyasî ve medya ortamında yeniden değerlendirmek ve genişletmektir.
Yapı — Bölümler ve içerik (özet TOC)
Kitap, orijinal makalenin tarihçesine ilişkin notlar, Chomsky’nin kendi anıları, birkaç yeni deneme ve bir dizi yorum / tartışma/parça-parça cevap şeklinde düzenlenmiştir. Geleneksel olarak şu tür bölümler yer alır:
- Tarihsel bağlam ve anılar — Chomsky’nin 1967 metninin nasıl ortaya çıktığı; dönemin entelektüel-eklemlerinin analizi.
- Yeniden okumalar / eleştiriler — Chomsky’nin tezlerinin günümüz medyası, bilimsel-technokrat sınıf ve uluslararası siyasetteki geçerliliği üzerine denemeler. (Örnek konu başlıkları: "propaganda modeli ve Britanya’nın nükleer silah tartışması"; "bounded rationality ve demokrasi eleştirileri"; "siyasal baskı ve akademik özgürlüğün sınırları").
- Kişisel tanıklıklar — Craig Murray, Jackie Walker gibi örneklerin “söylemenin bedeli” başlığı altında, ifade özgürlüğünü kullananların maruz kaldığı yaptırımlar.
- Cevaplar, tartışma ve Chomsky’nin yeniden sözleri — Katılımcıların birbirine ve Chomsky’ye yönelik eleştirileri; Chomsky’nin bazı bölümlere verdiği yanıtlar (ör. editöryal veya akademik tartışmalara dair). Chomsky’nin bazı katkılara sert yanıtları kamuya da yansımıştır.
(Kitabın ayrıntılı madde-madde içindekiler listesi ve makale başlıkları, UCL Press ve akademik kataloglarda mevcuttur.)
Temel temalar ve çıkarımlar (ayrıntılı)
Aşağıda kitapta sıkça tekrar edilen ve tartışma çevresini oluşturan temel fikirleri özetliyorum.
-
Aydınların üç sorumluluğu (Chomsky’nin orijinal çerçevesi)
- Gerçeği söylemek ve yalanları açığa çıkarmak.
- Olaylara tarihsel ve toplumsal bağlam sağlamak (yüzeysel “uzman anlatısı”nın ötesine geçmek).
- İktidarın eylemlerine karşı vicdani ve etik bir duruş sergilemek.
Bu üç ilke kitabın hem başlangıç noktasını hem de eleştirel ölçütünü oluşturur.
-
Entelektüelin iktidara tabiiyeti: teknokrasi ve uzmanlaşma eleştirisi
Chomsky’nin 1967’de eleştirdiği nokta, entelektüel-meslektaş çevrelerin sıklıkla devleti meşrulaştıracak uzman söylemleri üretmesi; bunun da suistimallere, savaşlara ve insan hakları ihlallerine örtü örmesi. Kitaptaki bazı denemeler bu durumu günümüzün “bounded rationality” (sınırlı rasyonellik), neoliberal teknokratik söylemler ve medya-ekonomi bağlamında yeniden tartışır. -
Propaganda modeli ve medya eleştirileri
Kitapta, Chomsky ile ilişkilendirilen (ve ilerleyen dönemde birlikte ortaya konan) propaganda modeli fikirleri hem tarihsel örneklerle (Vietnam dönemi vs günümüz savaş söylemleri) hem de İttifak/Birleşik Krallık’taki nükleer cephanelik debate’leri gibi vaka analizleriyle uygulanır. Medyanın kurumsal çıkarlarla nasıl hizalandığı, entelektüelin sesi olduğunda bile neden kısıtlandığı tartışılır. -
Etik cesaret ve “söylemenin bedeli”
Craig Murray ve Jackie Walker gibi katkılar, muhalif söylemin bireysel sonuçlarını (işten atılma, karalanma, hukuki/kurumsal baskı) aktarıyor; entelektüelin sorumluluğu sadece söylem değil, bu söylemin bedelini göğüsleme cesareti olarak da ele alınıyor. Bu bölümler kitabı soyut tartışmadan somut örneklere taşır. -
Tartışmalar ve kutuplaşma (iç eleştiriler)
50. yıl derlemesi, Chomsky’nin haklı çıkarımlarını teyit eden yazılar kadar, onun bazı katkılarına ve editöryal tercihlere eleştirel bakışlar da içerir. Chomsky’nin bazı yazarların katkılarına sert yanıtları kayıtlıdır; bu da kitabın yalnızca nostaljik bir anma değil, canlı bir tartışma zemini olduğunu gösterir. (Örnek: Chomsky’nin Chris Knight’ın bölümüne verdiği yanıt kamuya düşmüştür.) -
Güncellik: 1967’den 2019’a — ve sonrasında
Kitap, Chomsky’nin tezlerinin Vietnam bağlamından çıkarılıp 21. yüzyıl savaşları, güvenlik söylemleri, akademik baskılar, ifade özgürlüğü krizleri ve medya-ekonomi ilişkileri bağlamında nasıl tekrar kullanışlı hale geldiğini gösterir. Ayrıca, entelektüelin rolünün bugünkü dijital medya, sosyal medya kutuplaşması ve “post-truth” ortamında nasıl yeniden tanımlanması gerektiğini tartışır.
Seçme katkılar (kısa notlar)
- Chomsky’nin anıları / remarks on historical context: Orijinal metnin arka planı, motivasyonları, dönemin akademik/siyasi atmosferi. (Kitabın giriş koşumlarından biri.)
- “I don’t want no peace” — Black, Jewish activist’s take: Irk, kimlik ve entelektüelin sorumluluğu üzerine farklı bir perspektif sunar.
- Propaganda model & British nuclear debate: Propaganda modelinin pratik bir uygulaması; medyanın tartışma çerçevesini nasıl şekillendirdiği üzerine vaka çalışması.
- Replies & commentary: Hem kitap içindeki hem de dışarıdan gelen eleştiriler ve Chomsky’nin bazı bölümlere doğrudan yanıtları—okur için tartışmanın farklı yönlerini görünür kılar.
Değerlendirme — Neden okunmalı?
- Tarihî perspektif: Chomsky’nin 1967’de ortaya koyduğu etik ölçütleri ve o dönemin entelektüel iklimini anlamak isteyenler için birincil/ikincil kaynak niteliğinde.
- Güncel uygulamalar: Medya eleştirisi, akademik özgürlük, ifade özgürlüğü ve uluslararası siyasetin söylem analizleriyle ilgilenen okuyucular için relevant örnekler sunuyor.
- Çok seslilik: Hem destekleyen hem eleştiren metinleri bir araya getirdiğinden, konunun tek bir tez etrafında tartışılmasını sağlıyor—okuyucuya değerlendirme imkânı veriyor.
Kritik notlar / Tartışmalı hususlar
- Kitap bir anma ve tartışma derlemesi olduğu için bazı bölümlerde fikir ayrılıkları güçlü; bazı katkıların niteliği Chomsky tarafından açıkça eleştirilmiştir (ör. Chris Knight yazısına yönelik Chomsky tepkisi). Bu, derlemenin akademik canlılığını gösterse de okurun belirli bölümlerde tarafsız değerlendirme yapmasını gerektirir.
- UCL’daki lansman sürecinde / yayın etrafında akademik özgürlük ve ifade sınırlarına ilişkin tartışmalar yaşanmıştır — kitap bağlamında bu tür kurum içi meseleler de tartışma konusu olmuştur.
Kısa sonuçlandırma
The Responsibility of Intellectuals (50 Years On), Chomsky’nin orijinal etik çağrısının tarihî köklerini hatırlatan; aynı zamanda 21. yüzyıl bağlamında entelektüel sorumluluk, medya, politika ve ifade özgürlüğü sorunlarını güncel örnekler ve kişisel tanıklıklarla yeniden tartışan zengin bir derlemedir. Hem Chomsky meraklıları hem de medya-siyaset-etik ilişkilerini inceleyen akademik/uygulamalı okuyucular için yararlı ve düşündürücü bir kaynak sunar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder