Knapp’ın İlişki Gelişimi Modeli ile Sternberg’in Üçgen Sevgi Teorisi’ni birleştirerek incelemek, bir ilişkinin nasıl geliştiğini hem davranışsal hem de duygusal düzeyde anlamak için oldukça verimli bir yöntemdir.
Aşağıda Knapp’ın on aşamalı ilişki modelini (5 gelişme + 5 çözülme aşaması), Sternberg’in tutku (passion), yakınlık (intimacy) ve bağlılık (commitment) boyutlarıyla ilişkilendirerek değerlendirelim:
💠 İlişki Gelişim Aşamaları
1. Tanışma (Initiating)
- Tutku: Genellikle yüzeyseldir; fiziksel çekim ön plandadır.
- Yakınlık: Henüz oluşmamıştır. Kişiler birbirleri hakkında temel bilgiler edinmeye çalışır.
- Bağlılık: Yoktur. Taraflar ilişkiye yatırım yapmadan önce karşı tarafı anlamaya çalışır.
2. Deneme (Experimenting)
- Tutku: Hafif bir artış olabilir, özellikle ortak zevklerin fark edilmesiyle.
- Yakınlık: İlk adımlar atılır. Ortak yönler ve sınırlar araştırılır.
- Bağlılık: Düşüktür. İlişkinin potansiyeli değerlendirilir.
3. Yoğunlaşma (Intensifying)
- Tutku: Artış gösterir. Flört, fiziksel temas ve romantik ifadeler artar.
- Yakınlık: Hızla gelişir. Duygular, kişisel hikâyeler ve güven duygusu paylaşılır.
- Bağlılık: Yavaş yavaş gelişmeye başlar. İlişkinin geleceği düşünülmeye başlanır.
4. Bütünleşme (Integrating)
- Tutku: İstikrarlı düzeydedir. Artık başlı başına bir "çift" olarak görülürler.
- Yakınlık: Yoğundur. Ortak kimlik oluşmuştur (“biz” dili).
- Bağlılık: Güçlüdür. Birlikte gelecek planları yapılmaya başlanabilir.
5. Bağlanma (Bonding)
- Tutku: Tutarlıdır; bazı çiftlerde azalma baş gösterebilir ama temel çekim sürer.
- Yakınlık: Zirvededir. Tam bir duygusal iç içelik vardır.
- Bağlılık: En üst düzeydedir. Evlilik, birlikte yaşama ya da uzun vadeli sözler bu aşamadadır.
🔻 İlişki Çözülme Aşamaları
6. Farklılaşma (Differentiating)
- Tutku: Azalmaya başlar. Fiziksel mesafe artabilir.
- Yakınlık: Geri çekilir. “Ben” dili yeniden ön plana çıkar.
- Bağlılık: Sarsılmaya başlar. Ayrı bireyler olma ihtiyacı doğar.
7. Sınırlama (Circumscribing)
- Tutku: Azalmıştır. Cinsel ya da duygusal yakınlık azalır.
- Yakınlık: Sınırlanmıştır. Konuşulan konular daha yüzeyseldir.
- Bağlılık: Zayıflar. Taraflar artık birbirlerinden uzaklaşmaktadır.
8. Çekilme (Stagnating)
- Tutku: Neredeyse yoktur. Heyecan bitmiştir.
- Yakınlık: Durağanlaşmıştır. Birliktelik alışkanlığa dönüşmüştür.
- Bağlılık: Devam ediyor gibi görünse de içsel olarak bitmiştir.
9. Uzaklaşma (Avoiding)
- Tutku: Yoktur. Fiziksel ve duygusal uzaklaşma belirgindir.
- Yakınlık: Kesilmiştir. Taraflar artık paylaşım yapmaz.
- Bağlılık: Fiilen yoktur. Kopuşun eşiğindedir.
10. Bitirme (Terminating)
- Tutku: Tamamen sona ermiştir.
- Yakınlık: Kalmamıştır. Her iki taraf da ilişkiyi bitirmeye hazırdır.
- Bağlılık: Nihai olarak sona ermiştir. Boşanma, ayrılık ya da duygusal kopuş tamamlanır.
📌 Genel Değerlendirme
- Tutku, genellikle erken aşamalarda yüksektir ve zamanla durağanlaşır veya azalır.
- Yakınlık, ilişkide güven ve paylaşım arttıkça gelişir ancak çözülme aşamalarında en önce zedelenen boyuttur.
- Bağlılık, zaman içinde yavaş yavaş artar ve ilişkinin uzun ömürlü olmasında belirleyici rol oynar. Ancak çözülme sürecinde, bağlılığın sona ermesi ilişkinin bitişini işaret eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder