"Bilimsel sahtekarlığa olanak sağlayan kuruluşlar büyük ölçekte, dirençle ve hızla büyüyor", “The entities enabling scientific fraud at scale are large, resilient, and growing rapidly”
Yazarlar: Reese A. Richardson, Spencer S. H. Poirier, Thomas Stoeger, Luba A. Nunes-Amaral
Yayın: PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences)
Erişim: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2420092122
1. Giriş ve Arka Plan
Bilimsel üretim, iş birliği ve rekabet temelinde ilerler; ancak bu dinamikler zaman zaman etik dışı uygulamaları beraberinde getirebilir. İnternetin yaygınlaşması ve açık erişimli yayıncılığın artması, bilimsel sahteciliği kolaylaştırmıştır. Bu çerçevede paper mill (makale fabrikaları) ve predatory journals (yırtıcı dergiler) gibi yapılar, sistematik sahteciliğin merkezinde yer almaktadır.
2. Ana Bulgular
Makale, bilimsel sahteciliğin arkasındaki organizasyonların büyük, dayanıklı ve hızla büyüyen yapılar olduğunu ortaya koymaktadır:
- Ölçekli Sahtecilik: Sahte araştırmalar, organize ekipler tarafından büyük ölçekte üretilmektedir.
- Kaçınma Mekanizmaları: Sahte makaleler, peer-review süreçlerinin manipülasyonu veya editörlere rüşvet gibi yollarla dergilerde yayınlanmaktadır.
- Hedefli Dergiler: Belirli dergiler ve konferanslar, sahte çalışmalara daha yatkındır.
- Yaygınlık ve Etki:
- NIH tarafından finanse edilen bilim insanlarının %21’i veri sahteciliğini kabul etmiştir (2003).
- 1995–2014 arasında yayınlanan 20.000’den fazla makalenin %5.8’i sahte veriler içermektedir.
- Çin’in güneybatısındaki bazı hastanelerde yayımlanan makalelerin %46.7’si sahte bulunmuştur.
- Konferanslar ve Editörler:
- 84 konferans sıkça geri çekilen makalelere ev sahipliği yapmıştır.
- 150 konferansta PubPeer'da yorumlanan veya geri çekilmiş makaleler yoğunluktadır.
- 53 editör geri çekilen makaleleri, 56’sı ise PubPeer’da yorumlanan makaleleri sıkça yayınlamaktadır.
3. Yöntem ve Analiz
Araştırma, PubPeer platformundaki image duplication raporlarını analiz etmiş ve sahte makalelerin ağ bağlantılarını çözümlemiştir. Özellikle IEEE gibi bazı konferans serilerinde, yıllar boyunca sahte makalelerin kabul edildiği tespit edilmiştir.
4. Sahteciliğin Özellikleri
- Paper Mills: Düşük kaliteli veya uydurma makaleler üreten bu organizasyonlar, genellikle ticari bir modelle çalışır ve akademik yayın baskısı altındaki araştırmacılara hizmet sunar.
- Predatory Journals: Bilimsel bilgi üretimine katkıda bulunmayan bu dergiler, genellikle düşük editöryal standartlara sahiptir ve sahte makaleleri yayınlayarak gelir elde eder.
- Uluslararası İşbirliği Eksikliği: Sahte makaleler, genellikle uluslararası işbirliği içermeyen yazar grupları tarafından üretilir. Bu, sahteciliğin bir göstergesi olarak kullanılabilir.
- Disipliner Farklılıklar: Sahtecilik, bazı bilimsel alt alanlarda daha yaygındır ve bu alanlarda sahte makalelerin yayılımı daha yoğundur.
5. Tartışma ve Öneriler
Sahteciliğin sistematik bir problem olduğu vurgulanmakta ve şu çözüm yolları önerilmektedir:
- Etkili Tespit Mekanizmaları: Gelişmiş denetim araçları ve editör kimliklerinin şeffaflaştırılması.
- Disiplinlerarası Çerçeve: Sahteciliğin türlerini ve tanımlarını netleştirecek kuramsal çerçeveler.
- Caydırıcı Mekanizmalar: Sıkı denetim, yaptırımlar ve güçlü peer-review sistemleri.
- Uluslararası İşbirliği: Küresel düzeyde koordineli mücadele ihtiyacı.
6. Sonuç
Bilimsel sahtecilik bireysel değil, endüstriyel bir hâl almıştır. Bu, bilimsel bilginin güvenilirliğini ciddi biçimde tehdit etmektedir. Bilim camiası, bu sorunu ele almak için acilen önlemler geliştirmelidir.
7. Sınırlamalar
- Sahteciliğin türleri için ortak bir sınıflandırma eksikliği.
- "Paper mill" ve "fraud" gibi terimlerin tanımsal belirsizliği.
- Veri kaynaklarının (özellikle PubPeer) sınırlılığı.
8. Makalenin Katkısı
Bu çalışma, bilimsel sahteciliğin organizasyonel boyutunu kapsamlı biçimde ele alarak literatüre önemli katkılar sunmakta; ayrıca reform önerileriyle gelecek araştırmalar için yeni yollar açmaktadır.
https://grok.com/share/bGVnYWN5_e1f707cd-9686-4798-974c-ca4844b57922
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder