"Hayatı Yeniden Keşfedin"
Yazarlar: Jeffrey E. Young & Janet S. Klosko
Bu kitap, bireylerin yaşamlarını olumsuz etkileyen “şemalar” adı verilen düşünce ve davranış kalıplarını tanımaları, kökenlerini fark etmeleri ve değiştirebilmeleri için rehberlik sunar. Psikoterapi yöntemlerinden özellikle şema terapi yaklaşımına dayanır.
🧠 Temel Kavram: Şema Nedir?
Şema, çocuklukta oluşan ve yetişkinlikte kendini tekrar eden, kişiyi olumsuz etkileyen derin düşünce-duygu-davranış kalıplarıdır. Aileden, çevreden ya da yaşanılan travmalardan kaynaklanabilir. Bu kalıplar bireyin ilişkilerini, kendilik algısını ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler.
Örnek şemalar:
- "Beni sonunda terk edecekler."
- "Kendimde kusurlar var, sevilmeye layık değilim."
- "Yalnız başıma yapamam."
- "İnsanlara güvenilmez."
📖 Kitabın İçeriği
1. Giriş ve Arka Plan
Yazarlar, klasik terapi yaklaşımlarının bazı sorunlarda yetersiz kaldığını ve bu yüzden şema terapi modelini geliştirdiklerini anlatır. Bu yaklaşım; bilişsel terapi, davranışçı terapi, psikanaliz ve yaşantısal terapi tekniklerini harmanlayarak yapılandırılmış bir sistem sunar.
2. Şemaların Kaynağı
Şemalar genellikle çocuklukta duygusal ihtiyaçların karşılanmaması sonucu gelişir. Terk edilme, ihmal, aşırı eleştiri, aşırı koruma ya da istismar gibi durumlar bu şemaların tohumlarını eker. Yetişkinlikte, birey bu şemaları farkında olmadan yeniden üretir.
3. Şema Türleri (11 Temel Şema)
Kitapta ayrıntılı biçimde incelenen şemalardan bazıları şunlardır:
- Terk edilme: Sevilen kişilerin bir gün gideceğine dair inanç.
- Kötüye kullanılma/kuşkuculuk: İnsanlara güvenememe.
- Duygusal yoksunluk: Duygusal ihtiyaçların hiçbir zaman karşılanmayacağına inanma.
- Sosyal izolasyon: İnsanlara ait hissedememe, dışlanmışlık.
- Kusurluluk: Kendisini değersiz ya da utanç verici görme.
- Yetersizlik/başarısızlık: Hayatta başarılı olamayacağına dair inanç.
- Boyun eğicilik: Kendi isteklerini bastırıp başkalarına teslim olma.
- Haklılık: Her istediğini elde etmeyi hak ettiğine inanma.
- Yüksek standartlar: Mükemmeliyetçilik, hata kabul etmeme.
4. Şemaların Yaşamda Yol Açtığı Sorunlar
Yazarlar, gerçek vaka örnekleriyle şemaların nasıl tekrarlandığını ve kişinin yaşamını nasıl olumsuz etkilediğini gösteriyor. Örneğin:
- Sürekli aynı tür “zararlı” partnerleri seçmek,
- Aşırı kontrol ihtiyacı,
- Fobiler, kaygılar, bağımlılıklar.
5. Şemalarla Baş Etme Biçimleri
Bireyler şemalarla üç yolla başa çıkar:
- Teslim olma: Şema ile uyumlu davranışlar sergilemek.
- Kaçınma: Şemanın tetiklenebileceği durumlardan uzak durmak.
- Karşı saldırı: Şemaya zıt davranışlar sergileyerek onu bastırmaya çalışmak (ancak bu da sağlıksız olabilir).
6. Şemaların Değişimi: Nasıl Mümkün Olur?
Şemaları değiştirmek zordur ama mümkündür. Kitap, bu değişimi sağlayacak yöntemleri önerir:
- Bilişsel yeniden yapılandırma: Şemaları besleyen düşünceleri sorgulama ve yeniden yazma.
- Davranışsal alıştırmalar: Yeni davranış kalıplarını deneme.
- Duygusal yüzleşme: Şemanın kökenindeki duygularla çalışmak.
- İmgeleme teknikleri ve yazılı egzersizler
- Empatik yüzleştirme: Kişinin hem duygularına empatiyle yaklaşmak hem de onu yıkıcı davranışlarıyla yüzleştirmek.
📘 Kitabın Farkı Nedir?
- Hem teorik bilgi hem de uygulamaya dönük araçlar sunar.
- Kişisel gelişim ve terapi kitabı olmasının ötesinde, okuyucuya kendi kendini analiz etme ve dönüştürme imkânı verir.
- Şema Terapi yaklaşımını sistemli bir şekilde sunar.
📝 Öne Çıkan Özellikler
- Her şema için kapsamlı açıklamalar,
- Gerçek hayat hikâyeleriyle örnekler,
- Şema testi ve uygulamalı egzersizler,
- Duygusal içgörü geliştirme çalışmaları.
🎯 Hedef Okuyucu
- Kendi kendini daha iyi tanımak isteyenler,
- Aynı sorunları sürekli yaşadığını hissedenler,
- Terapiye başlamış ya da başlamak isteyen bireyler,
- Klinik psikoloji öğrencileri ve terapistler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder